automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۲۵۶
ویرایش
←امتیازات کتاب
بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
لطفاً در مورد اعتبار کتاب بحارالانوار توضیح دهید.{{پایان سوال}} | لطفاً در مورد اعتبار کتاب بحارالانوار توضیح دهید.{{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| عنوان =بحارالانوار | |||
| تصویر =بحارالانوار علامه مجلسی.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح_تصویر = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| نویسنده =علامه مجلسی | |||
| تاریخ نگارش =قرن یازدهم قمری | |||
| موضوع =حدیث | |||
| سبک = | |||
| زبان =عربی | |||
| ویراستار = | |||
| به تصحیح = | |||
| به کوشش = | |||
| تصویرگر = | |||
| طراح جلد = | |||
| تعداد جلد =۱۱۰ | |||
| تعداد صفحات = | |||
| قطع = | |||
| مجموعه = | |||
| ترجمه به دیگر زبان‌ها= | |||
| ناشر =مؤسسة الوفاء | |||
| محل نشر =بیروت | |||
| تاریخ نشر =۱۴۰۳ق | |||
| نوبت چاپ = | |||
| شمارگان = | |||
| شابک = | |||
| نوع رسانه = | |||
| وبسایت ناشر = | |||
| نام کتاب = <!-- نام کتاب به زبان فارسی --> | |||
| مترجم = <!-- مترجم به فارسی --> | |||
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | |||
| نسخه الکترونیکی = | |||
}} | |||
بحارالانوار کتاب مفصل و مشهور حدیثی شیعی تألیف [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] که آن‌را مشتمل بر روایاتی با درجات مختلف از نظر صحت و اعتبار دانسته‌اند. | |||
بحارالانوار از زمان تألیف تاکنون مورد توجه عالمان شیعه و محل رجوع آنان بوده است. این کتاب از جمله کتاب‌های تأثیرگذار در جوامع شیعی به‌شمار می‌رود. از ابتدای تألیف این کتاب تاکنون، نقدهایی بر این کتاب و شیوه مؤلف آن در جمع آوری احادیث و شرح آن وارد شده است. وجود روایات مجعول و ضعیف در این کتاب و برخی ضعف‌ها در توضیحات مؤلف از جمله این نقدها هستند. برخی محققان پاسخ‌هایی به این نقدها ارائه کرده‌اند. | مجلسی در مقدمه بحارالانوار می‌گوید که تلاش کرده تنها روایات صحیح را نقل و ثبت کند. اما برخی محققان معتقدند ویژگی دایرة المعارفی بحارالانوار موجب شده که این کتاب مجموعه‌ای از روایات معتبر و نامعتبر باشد. آنان معتقدند که روایات این کتاب حدیثی، مانند هر کتاب حدیثی دیگری، باید جداگانه نقد و تحلیل سندی و محتوایی شود و آنگاه مورد ارجاع مذهبی قرار گیرد. | ||
بحارالانوار از زمان تألیف تاکنون مورد توجه [[عالمان شیعه]] و محل رجوع آنان بوده است. این کتاب از جمله کتاب‌های تأثیرگذار در جوامع شیعی به‌شمار می‌رود. از ابتدای تألیف این کتاب تاکنون، نقدهایی بر این کتاب و شیوه مؤلف آن در جمع آوری احادیث و شرح آن وارد شده است. وجود روایات مجعول و ضعیف در این کتاب و برخی ضعف‌ها در توضیحات مؤلف از جمله این نقدها هستند. برخی محققان پاسخ‌هایی به این نقدها ارائه کرده‌اند. | |||
==جایگاه مؤلف== | ==جایگاه مؤلف== | ||
{{نوشتار اصلی|جایگاه علامه مجلسی}} | {{نوشتار اصلی|جایگاه علامه مجلسی}} | ||
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی مشهور به مجلسی دوم و [[علامه مجلسی]] از علما و محدثان بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری به‌شمار می‌رود. علامه مجلسی صاحب بحارالانوار است. | محمدباقر بن محمدتقی مجلسی مشهور به مجلسی دوم و [[علامه مجلسی]] از علما و محدثان بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری به‌شمار می‌رود. علامه مجلسی صاحب بحارالانوار است. | ||
| خط ۱۶: | خط ۵۲: | ||
توانایی علامه مجلسی در دانش‌های حدیثی مورد اتفاق علمای شیعه است. هرچند بر دیدگاه و روش علامه مجلسی در باب نقل و تفسیر روایات نقدهایی به‌خصوص در دوره معاصر وارد شده است. عالمان بزرگ شیعه از جایگاه والای مجلسی در مقام یک محدث سخن گفته‌اند.<ref>محمد بن الحسن الحر العاملی، امل الآمل فی علماء جبل، مکتبة الأندلس، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> محققان قرارگرفتن علامه مجلسی در سلسله‌های متعدد اجازه روایت را نشان از مقبولیت قابل توجه او در میان علمای شیعه می‌دانند.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۷۱.</ref> | توانایی علامه مجلسی در دانش‌های حدیثی مورد اتفاق علمای شیعه است. هرچند بر دیدگاه و روش علامه مجلسی در باب نقل و تفسیر روایات نقدهایی به‌خصوص در دوره معاصر وارد شده است. عالمان بزرگ شیعه از جایگاه والای مجلسی در مقام یک محدث سخن گفته‌اند.<ref>محمد بن الحسن الحر العاملی، امل الآمل فی علماء جبل، مکتبة الأندلس، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> محققان قرارگرفتن علامه مجلسی در سلسله‌های متعدد اجازه روایت را نشان از مقبولیت قابل توجه او در میان علمای شیعه می‌دانند.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۷۱.</ref> | ||
== جایگاه کتاب == | == جایگاه کتاب == | ||
بحارالانوار را دایرة المعارف بزرگ روایی شیعه، فراهم آمده از روایات ائمه اطهار(ع) دانسته‌اند و برای آن جایگاه شاخصی در میان جوامع روایی اسلامی و شیعی قائل شده‌اند. هدف علامه مجلسی از تألیف این کتاب، با گستره موضوعی وسیع، علاوه بر جلوگیری از تلف شدن روایات، پاسخ به یک نیاز تمدنی جدید در دولت فراگیر شیعی صفوی بود. با برآمدن دولت صفوی در ایران و رسمیت تشیع به‌عنوان مذهب رسمی برای اداره امور سیاسی و اجتماعی یک دولت شیعی نیاز به معارف دینی شیعی در موضوعات مختلف به عنوان منابع تأمین دانش در جوانب مختلف بود. نگارش [[جوامع روایی]] مانند بحارالانوار در این دوره در پاسخ به این نیاز انجام گرفت.<ref>رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۶۱-۱۷۰.</ref> | [[پرونده:نمونه دستخط علامه مجلسی در یک نسخه از بحار الانوار.jpg|بندانگشتی|تصویری از نسخه خطی کتاب بحارالانوار به خط علامه مجلسی محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی.|261x261پیکسل]] | ||
بحارالانوار، با نام کامل بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، را دایرة المعارف بزرگ روایی شیعه، فراهم آمده از روایات ائمه اطهار(ع) دانسته‌اند و برای آن جایگاه شاخصی در میان جوامع روایی اسلامی و شیعی قائل شده‌اند. هدف علامه مجلسی از تألیف این کتاب، با گستره موضوعی وسیع، علاوه بر جلوگیری از تلف شدن روایات، پاسخ به یک نیاز تمدنی جدید در دولت فراگیر شیعی صفوی بود. با برآمدن دولت صفوی در ایران و رسمیت تشیع به‌عنوان مذهب رسمی برای اداره امور سیاسی و اجتماعی یک دولت شیعی نیاز به معارف دینی شیعی در موضوعات مختلف به عنوان منابع تأمین دانش در جوانب مختلف بود. نگارش [[جوامع روایی]] مانند بحارالانوار در این دوره در پاسخ به این نیاز انجام گرفت.<ref>رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۶۱-۱۷۰.</ref> | |||
در تألیف | در تألیف بحارالانوار بعضی از شاگردان مجلسی با او همکاری داشتند. از جمله [[میرزا عبدالله افندی]]، [[میر محمدصالح خاتون آبادی|میر محمدصالح خاتون‌آبادی]]، [[ملا عبدالله بن نورالدین بحرینی]]، سید نعمت‌الله جزایری و [[آمنه خاتون مجلسی|آمنه خاتون]]، خواهر علامه مجلسی.<ref>هادی حجت، جوامع حدیثی شیعه، قم، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ص ۱۷۴-۱۷۵.</ref> | ||
پس از نگارش بحارالانوار این کتاب به مرجعی برای نقل روایات [[اهل بیت(ع)|اهل‌بیت(ع)]] تبدیل شد. نگاه تأییدآمیز علمای شیعه به این کتاب نشان از همین موضوع است. برای نمونه، [[شیخ آقابزرگ تهرانی]]، کتاب‌شناس بزرگ معاصر، بحارالانوار را جامع روایی می‌داند که نظیری پیش و پس از خود نداشته است. او این یگانگی را حاصل مشتمل بودن این کتاب بر عموم روایات و نقل روایات همراه با تحقیقات دقیق و تحلیل‌ها و شروحی می‌داند که در غیر این کتاب یافت نمی‌شود.<ref> | پس از نگارش بحارالانوار این کتاب به مرجعی برای نقل روایات [[اهل بیت(ع)|اهل‌بیت(ع)]] تبدیل شد. نگاه تأییدآمیز علمای شیعه به این کتاب نشان از همین موضوع است. برای نمونه، [[شیخ آقابزرگ تهرانی]]، کتاب‌شناس بزرگ معاصر، بحارالانوار را جامع روایی می‌داند که نظیری پیش و پس از خود نداشته است. او این یگانگی را حاصل مشتمل بودن این کتاب بر عموم روایات و نقل روایات همراه با تحقیقات دقیق و تحلیل‌ها و شروحی می‌داند که در غیر این کتاب یافت نمی‌شود.<ref>آقابزرك طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، ج ۳، ص ۱۶.</ref> [[میرزا ابوالحسن شعرانی]]، عالم معاصر شیعه، بحارالانوار را به اتفاق همه بزرگان کامل‌ترین کتاب در موضوع احادیث پراکنده می‌داند. او این کتاب را بهترین تألیف از نظر گردآوری مطالب مذهبی برمی‌شمرد.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۵۳، مقدمه ابوالحسن شعرانی.</ref> [[سیدمحسن امین|سید محسن امین]]، رجال‌شناس شیعه، بحارالانوار را دایرة‌المعارف شیعی بی‌نظیر می‌داند که اکثر علوم شیعه در آن گردآوری شده است.<ref>السید محسن الأمین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ص ۱۸۳.</ref> | ||
== امتیازات کتاب == | == امتیازات کتاب == | ||
{{جعبه نقل‌قول|<small>'''مرتضی مطهری:'''</small> | |||
بحارالانوار، تألیف شیخ الاسلام علامة المحدثین محمدباقر مجلسی، جامع‌ترین کتاب حدیث است. آنچه در سایر کتب حدیث به طور متفرق موجود بوده در این کتاب یکجا جمع آمده است. هدف مؤلف بیشتر جلوگیری از تلف شدن کتب حدیثی بوده است، لهذا صحیح و سقیم یکجا جمع شده است.<ref>مرتضی مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، انتشارات صدرا، ص ۴۱۰.</ref> | |||
| تراز = چپ | |||
| عرض = ۲۳۰px | |||
| اندازه قلم = کوچک | |||
}} | |||
محققان امتیازاتی برای کتاب بحارالانوار برشمرده‌اند: | محققان امتیازاتی برای کتاب بحارالانوار برشمرده‌اند: | ||
| خط ۴۳: | خط ۸۳: | ||
بحارالانوار از زمان تألیف تاکنون مورد نقدهای مختلف، با رویکردها و مقاصد گوناگون، بوده است. از اولین نقدهایی که بر این کتاب وارد شده نقدهای شاگرد و دستیار نزدیک علامه مجلسی، ملا ذوالفقار، بوده است.<ref>گزارشی از این نقدها را ن.ک: رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۸۸-۱۸۹. اصل این گزارش را ن.ک: محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱۰۷، ص ۱۰۵-۱۸۰.</ref> | بحارالانوار از زمان تألیف تاکنون مورد نقدهای مختلف، با رویکردها و مقاصد گوناگون، بوده است. از اولین نقدهایی که بر این کتاب وارد شده نقدهای شاگرد و دستیار نزدیک علامه مجلسی، ملا ذوالفقار، بوده است.<ref>گزارشی از این نقدها را ن.ک: رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۸۸-۱۸۹. اصل این گزارش را ن.ک: محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱۰۷، ص ۱۰۵-۱۸۰.</ref> | ||
این نقدها در دوره معاصر، تحت تأثیر اندیشه‌های علم‌گرایانه (Scienticism) و مبتنی بر شکاف میان علم و دین، بیشتر شده <ref>رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۷۸.</ref> و پس از رشد نگاه‌های اصلاحی به دین افزایش یافت. [[علی‌اکبر حکمی‌زاده]] در سال ۱۳۲۲ در [[کتاب اسرار هزارساله]] نقدهایی مبنی بر وجود روایات مجعول و ضعیف در بحارالانوار منتشر کرد.<ref>گزارشی از درون‌مایه این کتاب و بستر پیدایش آن و بازتاب‌های آن را ن.ک: رسول جعفریان، علی‌اکبر حکمی‌زاده در چهار پرده، قم، نشر مورخ. </ref> [[امام خمینی]] در کتاب کشف الاسرار در پاسخ به نقدهای حکمی‌زاده به دفاع از رویکرد مجلسی در بحارالانوار در جمع همه روایات اعم از صحیح و غیرصحیح پرداخته است.<ref>روح‌الله موسوی خمینی، کشف اسرار، بی‌جا، بی‌نا، ص ۳۱۹-۳۲۱.</ref> [[علی شریعتی]]، روشنفکر اسلامی، یکی از منتقدان فعال مجلسی و آثار او از جمله بحارالانوار بوده است. او مجلسی را نمونه یک عالم [[تشیع صفوی]] و همراه با حکومت ظلم بر می‌شمرد و بحارالانوار را، به‌دلیل وجود روایات جعلی که از نظر او چهره انقلابی [[امامان شیعه]] را مخدوش کرده، مورد انتقاد تند قرار می‌دهد.<ref>علی شریعتی، با مخاطب‌های آشنا، تهران، موسسه بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی مزینانی، شرکت چاپخش سهامی خاص، ۱۲-۱۳؛ نیز: علی شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، تهران، سازمان انتشارات حسینیه ارشاد، ص ۱۱۵-۱۱۶. </ref> | این نقدها در دوره معاصر، تحت تأثیر اندیشه‌های علم‌گرایانه (Scienticism) و مبتنی بر شکاف میان علم و دین، بیشتر شده<ref>رسول جعفریان، کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی، نشر ادیان، ص ۱۷۸.</ref> و پس از رشد نگاه‌های اصلاحی به دین افزایش یافت. در این زمینه، از اولین منتقدان بحارالانوار می‌توان از میرزا آقاخان کرمانی، از روشنفکران سکولار دورهٔ مشروطه، یاد کرد. او کتاب‌هایی چون بحارالانوار را به سبب برخی مطالب خرافه‌آمیز موجب گمراهی مردم ایران برشمرده است. او برای اثبات نظر خود برخی مطالب مندرج در این کتاب، از جمله ماجرای [[سؤال از ماهی کرکره در جنگ صفین]]، را نقل و نقد کرده است.<ref>میرزا آقاخان کرمانی، سه مکتوب، به‌کوشش و ویرایش بهرام چوبینه، اسن آلمان، انتشارات کتاب نیما، ص ۱۷۸-۱۹۵. </ref> [[علی‌اکبر حکمی‌زاده]] در سال ۱۳۲۲ در [[کتاب اسرار هزارساله]] نقدهایی مبنی بر وجود روایات مجعول و ضعیف در بحارالانوار منتشر کرد.<ref>گزارشی از درون‌مایه این کتاب و بستر پیدایش آن و بازتاب‌های آن را ن.ک: رسول جعفریان، علی‌اکبر حکمی‌زاده در چهار پرده، قم، نشر مورخ. </ref> [[امام خمینی]] در کتاب کشف الاسرار در پاسخ به نقدهای حکمی‌زاده به دفاع از رویکرد مجلسی در بحارالانوار در جمع همه روایات اعم از صحیح و غیرصحیح پرداخته است.<ref>روح‌الله موسوی خمینی، کشف اسرار، بی‌جا، بی‌نا، ص ۳۱۹-۳۲۱.</ref> [[علی شریعتی]]، روشنفکر اسلامی، یکی از منتقدان فعال مجلسی و آثار او از جمله بحارالانوار بوده است. او مجلسی را نمونه یک عالم [[تشیع صفوی]] و همراه با حکومت ظلم بر می‌شمرد و بحارالانوار را، به‌دلیل وجود روایات جعلی که از نظر او چهره انقلابی [[امامان شیعه]] را مخدوش کرده، مورد انتقاد تند قرار می‌دهد.<ref>علی شریعتی، با مخاطب‌های آشنا، تهران، موسسه بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی مزینانی، شرکت چاپخش سهامی خاص، ۱۲-۱۳؛ نیز: علی شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، تهران، سازمان انتشارات حسینیه ارشاد، ص ۱۱۵-۱۱۶. </ref> | ||
==== چکیده نقدهای واردشده بر کتاب ==== | ==== چکیده نقدهای واردشده بر کتاب ==== | ||
نقدهایی بر کتاب بحارالانوار وارد شده است: | نقدهایی بر کتاب بحارالانوار وارد شده است: | ||
* در بحارالانوار روایات ضعیف و بی‌اساس بسیار است. [[سید جلال‌الدین آشتیانی]]، استاد [[فلسفه اسلامی]]، و سید محسن امین از جمله قائلان این نظر هستند. <ref>برای نمونه: سید جلال‌الدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، انتشارات امیرکبیر، ص ۹۲۸؛ نیز: السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ۱۸۳.</ref> | * در بحارالانوار روایات ضعیف و بی‌اساس بسیار است. [[سید جلال‌الدین آشتیانی]]، استاد [[فلسفه اسلامی]]، و سید محسن امین از جمله قائلان این نظر هستند.<ref>برای نمونه: سید جلال‌الدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، انتشارات امیرکبیر، ص ۹۲۸؛ نیز: السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ۱۸۳.</ref> | ||
* برخی توضیح‌ها و شرح‌های مجلسی بر روایات بحارالانوار، طولانی، ناکافی و اشتباه است. سید محسن امین و [[سید محمدحسین طباطبایی]]، عالم شیعه و فیلسوف اسلامی، از جمله قائلان این نظر هستند.<ref>محمدعلی التسخیری، «ملاحضات حول التعلیقات المرحوم المجلسی علی الاحادیث فی کتاب العقل و العلم و الجهل»، یادنامه مجلسی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج ۳، ص ۹۵-۱۰۲،السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ۱۸۳؛ نیز: برای دسترسی به مجموعه نقدهای علامه طباطبایی و گزارشی از آنها ن.ک سید محمدحسین طباطبایی، مجموعه رسائل، قم، بوستان کتاب، ج۳، ص ۲۱-۷۹. </ref> | * برخی توضیح‌ها و شرح‌های مجلسی بر روایات بحارالانوار، طولانی، ناکافی و اشتباه است. سید محسن امین و [[سید محمدحسین طباطبایی]]، عالم شیعه و فیلسوف اسلامی، از جمله قائلان این نظر هستند.<ref>محمدعلی التسخیری، «ملاحضات حول التعلیقات المرحوم المجلسی علی الاحادیث فی کتاب العقل و العلم و الجهل»، یادنامه مجلسی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج ۳، ص ۹۵-۱۰۲،السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ۱۸۳؛ نیز: برای دسترسی به مجموعه نقدهای علامه طباطبایی و گزارشی از آنها ن.ک سید محمدحسین طباطبایی، مجموعه رسائل، قم، بوستان کتاب، ج۳، ص ۲۱-۷۹. </ref> | ||
* تکرار در نقل روایات که موجب تکراری شدن یک‌پنجم روایات این کتاب شده است. [[محمد محمدی ری‌شهری]]، حدیث‌پژوه شیعه، از جمله قائلان این نظر است.<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ج۱، پیش‌گفتار نخستین چاپ، ص ۱۲.</ref> | * تکرار در نقل روایات که موجب تکراری شدن یک‌پنجم روایات این کتاب شده است. [[محمد محمدی ری‌شهری]]، حدیث‌پژوه شیعه، از جمله قائلان این نظر است.<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ج۱، پیش‌گفتار نخستین چاپ، ص ۱۲.</ref> | ||
* ضعف در باب‌بندی و تقسیم‌بندی موضوعی روایات که موجب شده برخی موضوعات یک باب در باب‌های دیگر وارد شود. محمد محمدی ری‌شهری از جمله قائلان این نظر است.<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ج۱، پیش‌گفتار نخستین چاپ، ص ۱۲.</ref> | * ضعف در باب‌بندی و تقسیم‌بندی موضوعی روایات که موجب شده برخی موضوعات یک باب در باب‌های دیگر وارد شود. محمد محمدی ری‌شهری از جمله قائلان این نظر است.<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ج۱، پیش‌گفتار نخستین چاپ، ص ۱۲.</ref> | ||
برخی محققان به این نقدها پاسخ داده‌اند.<ref>هادی حجت، جوامع حدیثی شیعه، قم، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ص ۱۹۹- | برخی محققان به این نقدها پاسخ داده‌اند.<ref>هادی حجت، جوامع حدیثی شیعه، قم، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ص ۱۹۹-۲۰۱. سید جعفر شهیدی، «مجلسی و بحارالانوار»، یادنامه علامه مجلسی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج ۲، ص ۷۷-۸۰. «بحارالانوار دایرة المعارف شیعه»، علی‌اکبر تلافی داریانی، یادنامه علامه مجلسی، ج ۲، ص ۱۵۳-۱۵۵.</ref> | ||
== تعداد روایات بحارالانوار == | |||
{{نوشتار اصلی|تعداد روایات بحارالانوار}} | |||
تعداد روایات بحارالانوار ۸۵۱۷۳ روایت محاسبه شده است. از این تعداد روایت، در میان معصومان(ع) بیشترین روایت از [[امام صادق(ع)]] و پس از او از رسول خدا(ص) نقل شده است.<ref>وافی، احمدیاسر، «[http://vafi.blogfa.com/category/389 تعداد روایات بحارالانوار]»، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۲ش.</ref> این تعداد روایت در ۲۵ جزء قرار گرفته است. هر یک از این اجزاء از تعدادی باب، متناسب با حجم مطالب هر کتاب، تشکیل شده است.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج۱، ص۷۹-۸۰.</ref> تعداد جلدهای اولین چاپ بحارالانوار، که چاپ سنگی کمپانی است، مطابق با کتاب‌های بیست‌و‌پنج‌گانهٔ بحارالانوار در ۲۵ جلد به چاپ رسیده است.<ref>مهدوی، مژده و نرگس پدرام، صورت هزینه‌ها و مخارج چاپ بحارالانوار (طبع کمپانی)، تهران، ثریا، ۱۳۹۵ش، ص۱۲.</ref> چاپ‌های حروفی بحارالانوار از نظر تعداد جلد مختلف هستند و عموماً بین ۱۰۰ تا ۱۱۱ جلد دارند. | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||