۶٬۸۵۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۳: | خط ۳: | ||
علامه مجلسی در میان شیعیان چه جایگاهی دارد؟ | علامه مجلسی در میان شیعیان چه جایگاهی دارد؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{جعبه اطلاعات شخص | |||
| عنوان =علامه مجلسی | |||
| تصویر =نقاشی از علامه مجلسی اثر آقا نجف نقاش معاصر مجلسی.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام کامل =محمدباقر بن محمدتقی مجلسی | |||
| سرشناسی =علامه مجلسی، مجلسی دوم | |||
| تولد =۱۰۳۷ق | |||
| وفات =۱۱۱۰ق | |||
| استادان = [[ملامحسن فیض کاشانی]]، [[محمدتقی مجلسی]]، [[سید علیخان مدنی شیرازی]] | |||
| شاگردان =[[سید نعمتالله جزایری]]، [[شیخ احمد بن محمد بحرانی]] | |||
| تالیفات =[[اعتبار کتاب بحارالانوار|بحارالانوار]]، [[حیات القلوب]]، حلیة المتقین، [[عین الحیات]]، [[زاد المعاد]] | |||
| تحصیلات = | |||
| مذهب =شیعه | |||
| زمینه فعالیت =حدیث | |||
| علت شهرت =تألیف بحارالانوار | |||
| خویشان سرشناس =[[محمدتقی مجلسی]] | |||
| نحوه درگذشت = | |||
| محل دفن =مسجد جامع اصفهان | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}} | |||
{{پاسخ}}'''محمدباقر مجلسی'''(۱۰۳۷ق-۱۱۱۰ق) معروف به '''علامه مجلسی''' از بزرگترین عالمان [[شیعه]] و دارای جایگاه علمی و دینی مهم در تاریخ تشیع. | {{پاسخ}}'''محمدباقر مجلسی'''(۱۰۳۷ق-۱۱۱۰ق) معروف به '''علامه مجلسی''' از بزرگترین عالمان [[شیعه]] و دارای جایگاه علمی و دینی مهم در تاریخ تشیع. | ||
خط ۸: | خط ۳۱: | ||
علامه مجلسی به دلیل جایگاه علمی و دینیاش، شأن والای اجتماعی و سیاسی فراوانی یافت. او از سوی [[صفویه|حاکمان صفوی]]، که برای اولین بار تشیع را مذهب رسمی و مبنای دینی حکومت خود قرار داده بودند، به سمت شیخ الاسلامی، که از سمتهای بالای دینی و اجتماعی بهشمار میرفت، منصوب شد. برخی از فعالیتهای مجلسی در دوران تصدی مقام شیخ الاسلامی مورد نقد بعضی از مستشرقان قرار گرفته و اتهاماتی به او وارد شده است. عدهای از محققان به این اتهامات و نقدها پاسخ دادهاند. | علامه مجلسی به دلیل جایگاه علمی و دینیاش، شأن والای اجتماعی و سیاسی فراوانی یافت. او از سوی [[صفویه|حاکمان صفوی]]، که برای اولین بار تشیع را مذهب رسمی و مبنای دینی حکومت خود قرار داده بودند، به سمت شیخ الاسلامی، که از سمتهای بالای دینی و اجتماعی بهشمار میرفت، منصوب شد. برخی از فعالیتهای مجلسی در دوران تصدی مقام شیخ الاسلامی مورد نقد بعضی از مستشرقان قرار گرفته و اتهاماتی به او وارد شده است. عدهای از محققان به این اتهامات و نقدها پاسخ دادهاند. | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
محمدباقر مجلسی در سال ۱۰۳۷ قمری در شهر اصفهان بهدنیا آمد.<ref>سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی، وقایع السنین و الاعوام، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، ص ۵۰۸.</ref> پدر او [[محمدتقی مجلسی]] از دانشمندان مشهور زمان خود بود. به جز پدر، جد پدری و جد مادری و خواهر مجلسی هم اهل علم بودند.<ref name=":0">علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۳–۲۴.</ref> این خاندان نَسَب خود را به [[ابونعیم اصفهانی]]، محدث مشهور قرن پنجم قمری، میرساندند.<ref name=":0"/> مجلسی تحصیلات خود را تا بیست و پنج سالگی بهپایان رساند و پس از آن به تألیف آثار علمی و تدریس پرداخت.<ref>حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۱–۱۳.</ref> | محمدباقر مجلسی در سال ۱۰۳۷ قمری در شهر اصفهان بهدنیا آمد.<ref>سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی، وقایع السنین و الاعوام، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، ص ۵۰۸.</ref> پدر او [[محمدتقی مجلسی]] از دانشمندان مشهور زمان خود بود. به جز پدر، جد پدری و جد مادری و خواهر مجلسی هم اهل علم بودند.<ref name=":0">علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۳–۲۴.</ref> این خاندان نَسَب خود را به [[ابونعیم اصفهانی]]، محدث مشهور قرن پنجم قمری، میرساندند.<ref name=":0"/> مجلسی تحصیلات خود را تا بیست و پنج سالگی بهپایان رساند و پس از آن به تألیف آثار علمی و تدریس پرداخت.<ref>حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۱–۱۳.</ref> | ||
علامه مجلسی به همه علوم رایج زمان خود پرداخت و در آنها مهارت یافت. این مهارت بیشتر از مطالعه گسترده او به دست آمده بود.<ref>حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۵–۱۶.</ref> مجلسی پس از چندی به این نتیجه رسید که علم حقیقی علمی است که از [[قرآن]] و اخبار اهلبیت(ع) گرفته شود. به همین دلیل، تلاش علمی خود را متمرکز بر روایات اهل بیت(ع) کرد که حاصل آن تألیف آثاری با محوریت روایات ائمه شیعه(ع) شد.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱، ص ۲–۳.</ref> مجلسی را جزو [[عالمان مشهور اخباری|عالمان اخباری]] معتدل بهشمار بردهاند. رویکرد اخباری او را در میانه اخباریگری صرف و اجتهادمحوری محض بهحساب آوردهاند.<ref>ابراهیم بهشتی، اخباریگری تاریخ و عقاید، قم، انتشارات دارالحدیث، ص ۱۴۸.</ref> | علامه مجلسی به همه علوم رایج زمان خود پرداخت و در آنها مهارت یافت. این مهارت بیشتر از مطالعه گسترده او به دست آمده بود.<ref>حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۵–۱۶.</ref> مجلسی پس از چندی به این نتیجه رسید که علم حقیقی علمی است که از [[قرآن]] و اخبار اهلبیت(ع) گرفته شود. به همین دلیل، تلاش علمی خود را متمرکز بر روایات اهل بیت(ع) کرد که حاصل آن تألیف آثاری با محوریت روایات ائمه شیعه(ع) شد.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۱، ص ۲–۳.</ref> مجلسی را جزو [[عالمان مشهور اخباری|عالمان اخباری]] معتدل بهشمار بردهاند. رویکرد اخباری او را در میانه [[اخباریگری]] صرف و اجتهادمحوری محض بهحساب آوردهاند.<ref>ابراهیم بهشتی، اخباریگری تاریخ و عقاید، قم، انتشارات دارالحدیث، ص ۱۴۸.</ref> | ||
دوران حیات علامه مجلسی مصادف با دوران زوال حکومت [[صفویان]] پس از [[شاه عباس اول صفوی]] است. او در سال آخر حکومت شاه عباس بهدنیا آمد و دوران حکومت چهار شاه پس از شاه عباس را درک کرد. وفات علامه مجلسی در شب بیست و هفتم رمضان سال ۱۱۱۰ قمری رخ داد. او در هنگام مرگ ۷۳ داشت. مدفن علامه مجلسی در کنار پدرش در مدخل [[مسجد جامع اصفهان]] است که اینک به صورت زیارتگاهی درآمده است.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۴۷۵–۴۸۳.</ref> | دوران حیات علامه مجلسی مصادف با دوران زوال حکومت [[صفویان]] پس از [[شاه عباس اول صفوی]] است. او در سال آخر حکومت شاه عباس بهدنیا آمد و دوران حکومت چهار شاه پس از شاه عباس را درک کرد. وفات علامه مجلسی در شب بیست و هفتم رمضان سال ۱۱۱۰ قمری رخ داد. او در هنگام مرگ ۷۳ داشت. مدفن علامه مجلسی در کنار پدرش در مدخل [[مسجد جامع اصفهان]] است که اینک به صورت زیارتگاهی درآمده است.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۴۷۵–۴۸۳.</ref> | ||
خط ۴۶: | خط ۶۹: | ||
== انتقادات و اتهامات == | == انتقادات و اتهامات == | ||
نقدهای وارد شده بر آثار علمی علامه مجلسی عموماً بر نوع نگاه او به روایات و نحوه گزینش و تفسیر آنها بر میگردد. این نقدها بیشتر متوجه مهمترین کتاب او بحارالانوار بوده است.<ref>برای نمونهای از این نقدها ن. ک: سید جلالالدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، انتشارات امیرکبیر، ص ۹۲۸؛ نیز: سید محمدحسین طباطبایی، مجموعه رسائل، قم، بوستان کتاب، ج۳، ص ۲۱–۷۹.</ref> برخی روشنفکران دورهٔ [[مشروطه]] و عدهای از [[مستشرقان]] نقدهایی بر فعالیتهای اجتماعی و سیاسی مجلسی ذکر کردهاند؛ [[سر جان ملکم]] (۱۷۶۹ – ۱۸۳۳م)، دیپلمات و | [[پرونده:کتاب علامه مجلسی نوشته حسن طارمی.jpg|بندانگشتی|کتاب علامه مجلسی نوشته حسن طارمی|304x304پیکسل]] | ||
نقدهای وارد شده بر آثار علمی علامه مجلسی عموماً بر نوع نگاه او به روایات و نحوه گزینش و تفسیر آنها بر میگردد. این نقدها بیشتر متوجه مهمترین کتاب او بحارالانوار بوده است.<ref>برای نمونهای از این نقدها ن. ک: سید جلالالدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، انتشارات امیرکبیر، ص ۹۲۸؛ نیز: سید محمدحسین طباطبایی، مجموعه رسائل، قم، بوستان کتاب، ج۳، ص ۲۱–۷۹.</ref> برخی روشنفکران دورهٔ [[مشروطه]] و عدهای از [[مستشرقان]] نقدهایی بر فعالیتهای اجتماعی و سیاسی مجلسی ذکر کردهاند؛ [[سر جان ملکم]] (۱۷۶۹ – ۱۸۳۳م)، دیپلمات و نویسندهٔ انگلیسی، در کتاب خود دربارهٔ تاریخ ایرانْ علامه مجلسی را متهم به آزار و تعقیب دگراندیشان دینی، از جمله [[صوفیان]]، و پیروان سایر ادیان میکند.<ref>سر جان ملکم، تاریخ کامل ایران، ترجمه میرزا اسماعیل حیرت، تهران، انتشارات افسون، ج ۱، ص ۴۰۱–۴۰۲.</ref> میزرا آقاخان کرمانی، از روشنفکران سکولار دورهٔ مشروطه، علامه مجلسی را به دستیاری حکام ظالم صفوی، از طریق جعل و انتشار مطالب دینی کذب و خرافهآمیز به نفع آنان، متهم میکند.<ref>میرزا آقاخان کرمانی، سه مکتوب، بهکوشش و ویرایش بهرام چوبینه، اسن آلمان، انتشارات کتاب نیما، ص ۲۰۵.</ref> [[ادوارد براون]] (۱۸۶۲–۱۹۲۶م)، مستشرق مشهور انگلیسی، نیز در کتاب تاریخ ادبیات خود مجلسی را متهم به بیرحمی و تعصب دینی در ماجرای تعقیب و قتل صوفیان میکند.<ref>ادوارد براون، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه غلامرضا رشید یاسمی، تهران، انتشارات مروارید، ج ۴، ص ۱۱۵.</ref> اتهام آزار اقلیتهای دینی و دگراندیشان مذهبی از سوی مستشرقان دیگری نیز به علامه مجلسی وارد شده است. لارنس لکهارت،<ref>لارنس لکهارت، انقراض سلسله صفویه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۶۲–۶۴.</ref> رُهِر بُرن،<ref>رُهر بُرن، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ص ۵۷–۵۸</ref> [[کامل مصطفی الشیبی]]<ref>کامل مصطفی الشیبی، تشیع و تصوف، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۳۹۹–۴۰۰.</ref> و [[رودی مته]]<ref>رودی مته، زوال صفویه و سقوط اصفهان، ترجمه مانی صالحی علامه، تهران، انتشارات نامک، ص ۳۱۱.</ref> از جمله این افراد بهشمار میروند. عدهای از محققان از جمله علی دوانی،<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۴۸۹–۵۱۹.</ref> [[رسول جعفریان]]،<ref>رسول جعفریان، صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ج ۲، ص ۵۸۶–۵۹۳.</ref> [[حامد الگار]]<ref>حامد الگار، «علامه مجلسی از دیدگاه خاورشناسان»، کتاب ماه دین، ش ۳۴، ص ۶۶–۷۰.</ref> و سید ابراهیم سیدعلوی<ref>سید ابراهیم سیدعلوی، «مجلسی از دیدگاه مستشرقان و ایرانشناسان»، کیهان اندیشه، ش ۳۱، ص ۷۴–۸۶</ref> برخی از این اتهامات به علامه مجلسی را رد کرده و به دفاع از او پرداختهاند. از نظر آنان برخی از این اتهامات از نظر تاریخی کذب است و برخی دیگر با تفسیری نادرست ارائه شده است. | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == |
ویرایش