آقا بزرگ تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}

{{درگاه|واژه‌ها|حوزه و روحانیت}}

'''آقا بزرگ تهرانی''' (۱۲۹۳ق-۱۳۸۹ق)، فقیه و کتاب‌شناس و تراجم‌نگار شیعی. [[کتاب الذریعه]]، که دانشنامه بزرگ کتاب‌شناسی عالمان شیعه و [[کتاب طبقات اعلام الشیعه]]، که دایرة‌المعارف دانشمندان شیعه از قرن چهارم تا قرن چهاردهم است، دو اثر مهم و مشهور آقابزرگ تهرانی به شمار می‌رود.

ملا محمدکاظم خراسانی و محمدکاظم طباطبایی یزدی از اساتید آقا بزرگ در نجف بودند. آقا بزرگ با تألیف الذریعه و طبقات اعلام شیعه، جایگاهی بی نظیر در کتابشناسی و رجال شناسی پیدا کرد که مورد تحسین و تکریم زیادی در میان اهل علم قرار گرفت.

== زندگی‌نامه ==

آیت‌اللّه شیخ آقابزرگ تهرانی، امام فن کتابشناسی و رجال<ref>انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت بررسی زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای سده اخیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۳۹.</ref>، مجتهد<ref>استادی، رضا، «[https://www.cgie.org.ir/fa/news/266558/کتاب-%C2«Ø§Ù„ذریعه-الی-تصانیف-الشیعه%C2»-آقا-بزرگ-باید-به-عنوان-کتاب-قرن-انتخاب-می‌شد کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه آقا بزرگ باید به عنوان کتاب قرن انتخاب می‌شد]»، سایت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>، فقيهى محقق، مدقّق، اصولى، رجالى و جامع علوم متنوع بود.<ref>مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۵۲.</ref> آقابزرگ در ۱۲۹۳ق در تهران، دیده به جهان گشود. خاندان او همه از تجّاری بودند که از گیلان به تهران مهاجرت کرده و از ۱۲۵۰ق در این شهر ساکن شده بودند.<ref>انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت بررسی زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای سده اخیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۴۵.</ref> پدر و پدربزرگش از روحانیان این شهر بودند. جد بزرگش، حاج محسن، بازرگان بود و به یاری منوچهر خان معتمدالدولهٔ گرجی، نخستین چاپخانهٔ ایران را بنیاد نهاده بود. وی ۱۳۱۵ق به قصد ادامهٔ تحصیل به نجف رفت و از این تاریخ تا ۱۳۲۹ق در حوزه علمیه نجف به کسب دانش پرداخت.<ref>منزوی، علی نقی، «الذریعه و آقا بزرگ تهرانی»، کتاب ماه کلیات، سال ششم، شهریور و مهر ۱۳۸۲ش، شماره ۹ و ۱۰، ص۱۱۶.</ref>

از آقابزرگ با عنوان «مقتدای پژوهشگران» یاد می‌کنند که ابواب وسیعی را در موضوعات گوناگون به روی پژوهشگران باز کرد. گفته شده زمانی آقا بزرگ اقدام به تدوین کتاب الذریعة کرد که آن اهتمامی که امروز به کتاب‌شناسی در جامعه وجود دارد، در آن زمان وجود نداشته و فردی که به این کار مبادرت می‌کرده است، او را به بی‌سوادی متهم می‌کردند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/8707-04213/در-مراسم-بزرگداشت-آقابزرگ-تهراني-عنوان-شد-الذريعة-الي-تصانيف در مراسم بزرگداشت آقابزرگ تهرانی عنوان شد: «الذریعة الی تصانیف الشیعه» عشق‌نامه و رنج‌نامه است]»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۳۸۷ش، تارخ بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>

== اساتید ==

'''اساتید در تهران:'''

</small>

{{پایان}}

== شاگردان ==

شاگردان و کسانی که از آقا بزرگ تهرانی اجازه روایی دارند:

</small>

{{پایان}}

== آثار ==

{{پایان}}

[[پرونده:الذریعه.jpg|بندانگشتی| «الذریعه» دانشنامه کتابشناسی شیعه اثر مشهور آقا بزرگ تهرانی|224x224px]]

== الذریعه ==

گفته شده مهمترین و ارزشمندترین تألیف شیخ آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة است. در این کتاب، خواننده با بیش از ۵۰ هزار کتاب شیعی که در طول قرون متمادی به زبانهای عربی، فارسی، ترکی، اردو و گجراتی، تألیف یافته است، آشنا می‌شود.<ref>انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت بررسی زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای سده اخیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۴۶.</ref>

شفیعی کدکنی درباره این کتاب گفته است: «الذریعه او جایگاهی دارد در حد کارهای بزرگ [[کارل بروکلمان]] <small>(خاورشناس بزرگ آلمانی) </small>و [[فؤاد سزگین]] <small>(مستشرق اهل ترکیه) </small>که کوشیده‌اند موجودی زبان عربی را به شیوه‌ای جهانی و علمی به زبان آلمانی، معرفی کنند. کتاب‌شناسی فرهنگ ایران، هیچ‌گاه، از آثار علامه تهرانی بی‌نیاز نخواهد بود.»<ref>شفیعی کدکنی، محمدرضا، «یکی از چند چهره ممتاز فرهنگ ملی ما»، مجله بخارا، شماره ۱۳۸، ۱۳۹۹ش، به نقل از «[https://bukharamag.com/1399.04.25559.html انتشار بخارا تابستانی]» سایت مجله بخارا، تاریخ درج مطلب:۳۱ تیر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>

=== انگیزه نگارش الذریعه ===

در مورد انگیزهٔ شیخ آقا بزرگ در تألیف الذریعه چنین گفته شده است که [[جرجی زیدان]] در کتاب مشهور خود [[تاریخ آداب اللغة العربیة]] در مورد شیعه سخنی بدین مضمون گفت: «شیعه طایفه‌ای بود کوچک و آثار قابل اعتنایی نداشت و اکنون شیعه‌ای در دنیا وجود ندارد»؛ این شد که شیخ آقا بزرگ و دو هم‌ردیف و دوست علمی‌اش، [[شیخ محمد کاشف الغطاء]] و [[سید حسن صدر]] هم‌پیمان شدند تا هر یک در باب معرفی شیعه کاری را بر عهده گیرند و به این صورت پاسخ سخن جرجی زیدان را بدهند. سید حسن صدر با نگارش کتاب تأسیس الشیعه لعلوم الإسلام این کار را انجام داد. علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء نیز متعهد شد کتاب «تاریخ آداب اللغة» جرجی زیدان را نقد علمی بکند. و شیخ آقا بزرگ هم مأمور شد فهرستی برای تألیفات شیعه بنویسد که حاصل آن کتاب «الذریعه» شد.<ref>«[https://mobahesat.ir/4741 شیخ آقا بزرگ تهرانی و دایرة المعارفی به نام الذریعه]»، سایت مباحثات، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ش.</ref>

== طبقات اعلام الشیعه ==

[[پرونده:زندگی و آثار طهرانی.jpg|بندانگشتی| کتابی درباره آقابزرگ تهرانی از سید محمدحسین حسینی جلالی|224x224px]]

  | ناوبری =

  | نمایه =

  | ارجاعات =

  | بازبینی =

  | تکمیل =

}}

{{پایان متن}}