مقتل الحسین خوارزمی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۱: خط ۵۱:


== جایگاه و اعتبار ==
== جایگاه و اعتبار ==
در میان مقتل‌های موجود درباره امام حسین (علیه السلام) مقتل الحسین نگاشته ابوالمؤیّد موفق بن احمد خوارزمی (متوفای ۵۶۸ق) از جایگاه ویژه ای در میان اندیشمندان مسلمان، بهویژه عالمان شیعه برخوردار است، تا آن جا که در میان آثار مورخان اهل سنت که واقعه عاشورا را گزارش کرده‌اند، بعد از مقتل ابومخنف در اتقان و اعتماد، مقتل خوارزمی مطرح و محل رجوع اندیشمندان شیعه است.
در میان مقتل‌های موجود درباره امام حسین(ع) مقتل الحسین خوارزمی از جایگاه ویژه‌ای در میان اندیشمندان مسلمان، به ویژه عالمان شیعه برخوردار است، تا آن جا که در میان آثار مورخان اهل سنت که واقعه عاشورا را گزارش کرده‌اند، بعد از مقتل ابومخنف در اتقان و اعتماد، مقتل خوارزمی مطرح و محل رجوع اندیشمندان شیعه است. خوارزمی در نگارش حوادث قیام کربلا تا قبل از روز عاشورا، عمدتاً از گزارش‌های ابن اعثم، بهره برده و اثر خود را طبق کتاب وی تنظیم کرده است.<ref>رنجبر، محسن، «معرفی و بررسی «مقتل الحسین ع ـ» خوارزمی»، تاریخ در آیینه پژوهش، ۱۳۸۳ش، شماره ۴، ص۱۰۴.</ref>


خوارزمی در نگارش حوادث قیام کربلا تا قبل از روز عاشورا، عمدتاً از گزارش‌های ابن اعثم، بهره برده و اثر خود را طبق کتاب وی تنظیم کرده است. ص۱۰۴
مقتل الحسین کتابی تاریخی روایی است که بیشتر روایت‌ها و گزارش‌های تاریخی آن، با سلسله سند بیان شده است. بیشترینه مطالب این اثر از فصل نهم تا پایان فصل یازدهم (که از جریان بیعت خواهی معاویه برای یزید، آغاز شده و با شهادت امام حسین (علیه السلام) و یارانش در کربلا به پایان می‌رسد) برگرفته از کتاب الفتوح ابن اعثم است که خوارزمی خود به این موضوع بارها در کتابش تصریح کرده است. برخی از مشایخ روایت خوارزمی که در این اثر از آنان بسیار نقل کرده است، عبارت اند از: جارالله محمود بن عمر زمخشری (متوفای ۵۳۸ق)، ابومنصور شهردار بن شیرویه دیلمی (متوفای ۵۵۸ق)، حسن بن احمد عطّار همدانی (متوفای ۵۴۴ق) و ابوالحسن علی بن احمد عاصمی.<ref>رنجبر، محسن، «معرفی و بررسی «مقتل الحسین ع ـ» خوارزمی»، تاریخ در آیینه پژوهش، ۱۳۸۳ش، شماره ۴، ص۱۱۰.</ref>
 
مقتل الحسین کتابی تاریخی روایی است که بیشتر روایت‌ها و گزارش‌های تاریخی آن، با سلسله سند بیان شده است. بیشترینه مطالب این اثر از فصل نهم تا پایان فصل یازدهم (که از جریان بیعت خواهی معاویه برای یزید، آغاز شده و با شهادت امام حسین (علیه السلام) و یارانش در کربلا به پایان می‌رسد) برگرفته از کتاب الفتوح ابن اعثم است که خوارزمی خود به این موضوع بارها در کتابش تصریح کرده است. برخی از مشایخ روایت خوارزمی که در این اثر از آنان بسیار نقل کرده است، عبارت اند از: جارالله محمود بن عمر زمخشری (متوفای ۵۳۸ق)، ابومنصور شهردار بن شیرویه دیلمی (متوفای ۵۵۸ق)، حسن بن احمد عطّار همدانی (متوفای ۵۴۴ق) و ابوالحسن علی بن احمد عاصمی. ص۱۱۰.


خوارزمی روایت‌ها و گزارش‌هایی را که در این کتاب آورده است، تلقی به قبول کرده است. وی ظاهراً تنها در یک جا (ج ۲، ص ۴، ذیل نخستین روایت) به ضعف یک روایت، آن هم از قول دیگری، اشاره کرده است و در باقی موارد، به بررسی و نقد سند یا متن روایت‌ها، نپرداخته است. از این رو اگر چه این اثر مورد توجه و رجوع شیعه است و به آن استناد می‌شود، اما برخی از روایات آن، از دیدگاه شیعه، مجعول و غیرقابل اعتماد است. نمونه ای از این روایات چنین است:
خوارزمی روایت‌ها و گزارش‌هایی را که در این کتاب آورده است، تلقی به قبول کرده است. وی ظاهراً تنها در یک جا (ج ۲، ص ۴، ذیل نخستین روایت) به ضعف یک روایت، آن هم از قول دیگری، اشاره کرده است و در باقی موارد، به بررسی و نقد سند یا متن روایت‌ها، نپرداخته است. از این رو اگر چه این اثر مورد توجه و رجوع شیعه است و به آن استناد می‌شود، اما برخی از روایات آن، از دیدگاه شیعه، مجعول و غیرقابل اعتماد است. نمونه ای از این روایات چنین است:
خط ۶۷: خط ۶۵:


=== جلد اول ===
=== جلد اول ===
جلد اول: ۱ برخی از فضائل پیامبر (صلی الله علیه وآله); ۲ فضائل خدیجه دختر خویلد؛ ۳ فضائل فاطمه دختر اسد پسر هاشم پسر عبدمناف مادر امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام); ۴ نمونه ای از فضائل امیرالمؤمنین (ع) ۵ فضائل فاطمه زهرا (علیها السلام) دختر رسول خدا (صلی الله علیه وآله); ۶ فضائل حسن و حسین (علیه السلام); ۷ فضائل مخصوص به حسین (علیه السلام); ۸ خبر دادن رسول خدا (صلی الله علیه وآله) از حسین (علیه السلام) و احوال وی؛ ۹ آنچه بین حسین (علیه السلام) و بین ولید بن عتبه و مروان بن حکم در مدینه، در زمان حیات معاویه و بعد از مرگش، روی داد؛ ۱۰ آنچه از سرگذشت حسین (علیه السلام) که در مدت اقامتش در مکه اتفاق و آنچه از نامه‌های کوفیان به دست او رسید و فرستادن مسلم به عقیل به کوفه و قتل او در این شهر؛ ۱۱ خروج حسین بن علی (علیه السلام) از مکه به سوی عراق و حوادث و اتفاقاتی که بین راه رخ داد و فرودش در سرزمین طف (بخش اول). <ref>رنجبر، محسن، «معرفی و بررسی «مقتل الحسین ع ـ» خوارزمی»، تاریخ در آیینه پژوهش، ۱۳۸۳ش، شماره ۴، ص۱۱۲.</ref>ص۱۱۲.
جلد اول:
 
۱. برخی از فضائل پیامبر(ص)
 
۲. فضائل خدیجه دختر خویلد
 
۳. فضائل فاطمه دختر اسد پسر هاشم پسر عبدمناف مادر امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع)
 
۴. نمونه ای از فضائل امیرالمؤمنین(ع)
 
۵. فضائل فاطمه زهرا (علیها السلام) دختر رسول خدا (ص)
 
۶. فضائل حسن و حسین (ع)
 
۷. فضائل مخصوص به حسین(ع)
 
۸. خبر دادن رسول خدا(ص) از حسین(ع) و احوال وی
 
۹. آنچه بین حسین(ع) و بین ولید بن عتبه و مروان بن حکم در مدینه، در زمان حیات معاویه و بعد از مرگش، روی داد
 
۱۰. آنچه از سرگذشت حسین(ع) که در مدت اقامتش در مکه اتفاق و آنچه از نامه‌های کوفیان به دست او رسید و فرستادن مسلم به عقیل به کوفه و قتل او در این شهر
 
۱۱. خروج حسین بن علی (ع) از مکه به سوی عراق و حوادث و اتفاقاتی که بین راه رخ داد و فرودش در سرزمین طف.<ref>رنجبر، محسن، «معرفی و بررسی «مقتل الحسین ع ـ» خوارزمی»، تاریخ در آیینه پژوهش، ۱۳۸۳ش، شماره ۴، ص۱۱۲.</ref>


== جلد دوم ==
== جلد دوم ==
۱۵٬۲۵۷

ویرایش