ویکی پاسخ

هول مطلع: تفاوت میان نسخه‌ها

صفحه بحث

هول مطلع (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۰

۱٬۱۳۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
هول مطلع چیست؟
هول مطلع چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''هَوْل مُطَّلَع''' تعبیری در دعاها و روایات، که مراد از آن را وحشت قبر دانسته‌اند. عده‌ای نیز هول مطلع را مکانی در آسمان معرفی کرده‌اند که پس از [[مرگ]]، روح انسان به آنجا برده می‌شود و وحشت بسیار دارد. [[امام علی(ع)]] مردم را توصیه می‌کرد که خود را برای هول مطلع آماده کنند. در برخی دعاها نقل شده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏|ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}} [[ابوذر غفاری]] در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: «اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.»


 
در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] و روزه گرفتن آخر [[ماه رجب]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.
امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود:
 
خود را برای مرگ و پیشامدهای آن آماده کنید… تنگی قبرها، شدت اندوه و هول مطلع.<ref>محمد دشتی، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.</ref>
 
در جای دیگر، حضرت پس از مذمت دنیا و بیان سختی‌های آن فرمود:
 
پس از دنیا، هول مطلع، سکرات موت و ایستادن در برابر عدل الهی است.<ref>همان، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.</ref>
 
امام حسن مجتبی (علیه السلام) هنگام مرگ، بسیار می‌گریست. وقتی علت را جویا شدند، فرمود:
 
برای دو چیز می گریه می‌کنم، هول مطلع و جدایی از دوستان.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۱۶۱ و ۱۶۰، حدیث ۲۲.</ref>
 
ابوذر غفاری وقتی فرزندش را به خاک سپرد، فرمود:
 
اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.</ref>
 
در دعاها وارد شده است:
 
اللهم اعوذ بک من هول المطلع.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۳، ص۵۵.</ref>
 
روایاتی که برای نمونه ذکر شد، می‌رساند که هول مطلع، قطعی و منزلی پس از مرگ است؛ اما معنای دقیق آن چیست و مرتبهٔ آن کجاست؟
 
== مفهوم‌شناسی ==
== مفهوم‌شناسی ==
«هول مطلع» مرکب از دو جزء هول و مطلع است. «هول» به معنای ترس و فریاد بزرگ است.<ref>همان، ج۴، ص۴۴۴.</ref> «مطلع» یعنی جایگاهی که از چیزی آگاهی حاصل می‌شود و این جایگاه، موقعیت بلند و مرتفعی دارد.<ref>همان، ج۳، ص۵۵.</ref> حاصل ترکیب چنین می‌شود: ترس و فریادی که از آگاهی یافتن در یک جایگاه بلند حاصل می‌شود. اکنون باید دید که روایات و دانشمندان، چگونه هول مطلع را معنا کرده‌اند و کدام یک از آنها، با معنایی که از لغت استفاده می‌شود، همخوانی دارد؟
لغت‌شناسان «هَوْل» را به معنای ترس و فریاد بزرگ<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۴، ص۴۴۴.</ref> و «مُطَّلَع»را به جایگاهی بلند که از بالای آن به چیزی آگاهی حاصل شود، معنا کرده‌اند.<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۳، ص۵۵.</ref> برای اصطلاح «هول مطلع» دو معنا ذکر شده است:
 
 
هول مطلع، آن منزلی است که بلافاصله پس از قبض روح، فرشتگان روح انسان را به سوی آسمان می‌برند و آنجا به حالات خود، ـ ثواب و کرامت یا عقاب و اهانت ـ آگاهی می‌یابد. اینجا اگر شخص، کافر یا گنه کار باشد، فزعی عظیم و وحشتی هولناک بر او چیره می‌شود.<ref>طبرسی نوری، کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۴; و علم الهدی، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref>
 
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:
 
چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائکه آن را به آسمان می‌برند و بر او ترحم و طلب مغفرت می‌کنند. از هفت آسمان می‌گذرند تا به عرش الهی می‌رسند. آنجا خداوند نیز بر او ترحم می‌کند و دستور می‌دهد که روح او را، نزد جسدش برگردانید؛ چون او را از زمین آفریدم و بار دیگر از زمین خارج می‌کنم.<ref>همان، به نقل از: اختصاص شیخ مفید.</ref>
 
امام باقر (علیه السلام) فرمود:
 
چون روح کافر را پس از قبض به آسمان برند، درهای آن، به رویش بسته می‌شود و ملائکه او را لعنت می‌کنند.<ref>همان.</ref>
 
چنان‌که همین معنا از قرآن نیز به دست می‌آید:
 
(إِنَّ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِ آیاتِنا وَ اسْتَکْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ …).
 
ابن عباس می‌گوید:
 
یعنی درهای آسمان به روی کفار باز نمی‌شود، آن گونه که به روی مؤمنان گشوده می‌شود.<ref>مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۴، ص۴۱۸.</ref>
۳. هول مطلع سرازیری قبر است. وقتی میت را داخل قبر می‌کنند، هول و وحشت عظیمی بر او چیره می‌شود؛ گویی از آسمان به زیر می‌افتد. این حقیقت از سلمان فارسی و ملاقات او با روح میتی در آخر عمرش حکایت شده است:
 
هول مطلع سرازیری قبر است. وقتی میت را داخل قبر می‌کنند، هول و وحشت عظیمی بر او چیره می‌شود؛ گویی از آسمان به زیر می‌افتد. این حقیقت از سلمان فارسی و ملاقات او با روح میتی در آخر عمرش حکایت شده است:


قال فصلوا علیّ فلما فرغوا من الصلوه حملت الی قبری فعاینت هولاً عظیماً المطّلع تخیل انی سقطت من السماء الی الارض فی لحدی<ref>کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.</ref>]روح[میت]به سلمان[گفت: بر]جنازه[ من نماز گزاردند. وقتی از نماز فارغ شدند، مرا به سوی قبرم بردند که ترس بزرگی مشاهده کردم. گویی که از آسمان به قبرم در زمین سقوط کردم.
* وحشت قبر: این معنا در روایتی از سلمان فارسی نقل شده است.<ref>کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.</ref> همچنین ترمذی از عالمان اهل‌سنت روایتی را نقل کرده که مرده در زمان خاکسپاری، به استقبال هول مطّلع و سؤال [[نکیر و منکر]] می‌رود.<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۵.</ref>
*  مکانی در آسمان که فرشتگان، روح انسان را پس از قبض، به سوی آن می‌برند. اگر شخص، کافر یا گنه‌کار باشد، وحشت بر او چیره می‌شود.<ref>طبرسی نوری، کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۴؛ علم الهدی، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائکه آن را به آسمان می‌برند و بر او ترحم و طلب مغفرت می‌کنند. ... آنجا خداوند دستور می‌دهد که روح او را، نزد جسدش برگردانید.<ref>علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref> [[امام باقر(ع)]] فرمود: روح کافر را پس از مرگ، به آسمان می‌برند، ... و ملائکه او را لعنت می‌کنند.<ref>علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref>


جمع‌بندی: از اینکه در روایات مذکور، هول مطلع در کنار دیگر سختی‌ها و مراحل پس از مرگ آمده است، معلوم می‌شود مراد از آن، همه ی منازل نیست. پس نظر نخست، بعید به نظر می‌رسد. میان نظر دوم و سوم می‌توان جمع کرد; یعنی هول مطلع بالا رفتن روح تا فرود آن نزد جسد، در قبر است. از اینکه ابوذر غفاری، هنگام گذاشتن جنازه ی فرزندش در قبر، این جمله را خواند: «لولا هول المطلع» و نیز در حکایت سلمان فارسی تصریح شده است که هول مطلع همان لحظه ی فرود در قبر است; معنای سوم (وحشتی که برای میّت، هنگام سرازیر کردن او به قبر، دست می‌دهد) انتخاب می‌شود.
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = [[امام صادق(ع)]]:{{-}}'''«اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ ... ؛ خداوندا، مرا در مقابل هول مطلع يارى كن، ... .»'''<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


از ترمذی نیز نقل شده است:
== ْترس از هول مطلع ==
امام علی(ع) مردم را انذار می‌داد که خود را برای هول مطلع آماده کنند.<ref>صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.</ref> امام، همچنین پس از مذمت دنیا و بیان سختی‌های آن، هول مطلع، [[سکرات موت]] و ایستادن در برابر عدل الهی را پس از دنیا دانست.<ref>صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.</ref>


ساعت‌های خاک سپاری، میت مشغول است. چون به استقبال هول مطّلع و سؤال نکیر و منکر می‌رود.<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۵.</ref>
روایتی در کافی نقل شده که [[امام حسن(ع)]] در زمان شهادت گریه بسیار می‌کرد. از او پرسیدند چرا چنین گریه می‌کنی در حالی که جایگاه شما، در کنار پیامبر است،‌ بیست حج به‌صورت پیاده انجام دادی و سه بار تمام زندگی‌ات را به نیازمندان دادی؟ امام پاسخ داد: برای دو چیز گریه می‌کنم: از هول مطلع و جدایی از آن‌هایی که دوستشان دارم.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۱.</ref> در برخی دعاها نیز آمده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏|ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}}<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۷۶.</ref> ابوذر غفاری در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.</ref>


در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.<ref>کامل الزیارات، ص۱۵۰.</ref> همچنین به روزه گرفتن آخر ماه رجب نیز برای رهایی از هول مطلع توصیه گردیده است.<ref>شیخ صدوق، فضائل الأشهر الثلاثة، ۱۳۹۶ق، ص۱۸.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
خط ۷۰: خط ۳۱:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ب
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}


{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/29431...49107»