|
|
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani}}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
خط ۵: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| متن روایت بدین شکل در کتاب بحار الانوار بیان شده است، {{متن عربی|سأل رسول الله أصحابه عن المرأة ماهی، قالوا: عورة، قال: فمتی تکون أدنی من ربها؟ فلم یدروا، فلما سمعت فاطمة(س) ذلک قالت: أدنی ما تکون من ربها أن تلزم قعر بیتها، فقال رسول الله(ص): إن فاطمة بضعة منی.}}<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق، ج۴۳، ص۹۲.</ref> درباره روایت مذکور توضیحاتی لازم است تا در خصوص حضور سالم زن در اجتماع از این روایت و امثال آن رفع شبهه شود.
| | {{درگاه|فاطمی|زن و خانواده}} |
| | '''سفارش به ماندن زن در خانه''' روایتی است که در کتاب [[بحار الانوار]] ذکر شده و مقصود از آن، اولویت حفظ خانه و خانواده است. اما اگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش بیاید، این حضور به همراه حجاب، میتواند بهترین عبادت برای زن باشد. |
|
| |
|
| == الفاظ حدیث ==
| | سند این حدیث، [[مرسله]] دانسته شده ولی با توجه به روایات دیگر این روایت قابل استناد خوانده شده است. در متن روایت دو واژه عوره و قعر استفاده شده که عوره جزء [[مشترک لفظی]] است و معنای گستردهای را شامل میشود و حفظ آن با توجه به بحث حیا لازم است و نیز لفظ قعر که با توجه به تاکید بر آن نشان دهنده یکی از مسئولیتهای زنانه است. با توجه به این دو مفهوم میتوان چنین برداشت نمود که روایت در مقام بیان یکی از شئون زنانه است و این مسئله دلالت بر واجب بودن این موضوع ندارد و زن میتواند با رعایت شان و شخصیت زنانه خود در اجتماع حضور یابد. |
| دو لفظ «عوره» و «قعر» در روایت آمده که شرح آن را از مجمع البحرین میجوییم: | |
|
| |
|
| الف. عوره مشترک لفظی بین دو مفهوم است: عیب، شیئی پوشاندنی. موارد استعمال آن هم متفاوت است: به عیب عوره میگویند، به شرمگاه عوره میگویند، به هرچه نگاه به آن زشت باشد نیز به طورکلی عوره گفته میشود.
| | == متن حدیث == |
| | علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار، روایتی را نقل کرده است: {{عربی بزرگ|سَأَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَصْحَابَهُ عَنِ الْمَرْأَةِ مَا هِيَ قَالُوا عَوْرَةٌ قَالَ فَمَتَى تَكُونُ أَدْنَى مِنْ رَبِّهَا فَلَمْ يَدْرُوا فَلَمَّا سَمِعَتْ فَاطِمَةُ ع ذَلِكَ قَالَتْ أَدْنَى مَا تَكُونُ مِنْ رَبِّهَا أَنْ تَلْزَمَ قَعْرَ بَيْتِهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی|ترجمه=رسول خدا(ص) از اصحابش پرسيد: زن چيست؟ گفتند: زن «عورت» است. |
| | پيامبر: در چه هنگامى زن به خداوند نزديكتر است؟ اصحاب نتوانستند پاسخ دهند. اين سؤال به فاطمه(س) گفته شد، گفت: هنگامى زن به خداوند نزديكتر است كه در كنج خانهاش قرار داشته باشد. وقتی اين پاسخ به گوش پیامبر رسيد، فرمود: همانا فاطمه پارهاى از وجود من است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق، ج۴۳، ص۹۲.</ref>}} |
|
| |
|
| از سوی دیگر به ساعات تنهایی (و لذت) در قرآن کریم عوره گفته شدهاست، هر چه که انسان به خاطر حیاء آن را بپوشاند، عوره اطلاق میشود و با توجه به همین جنبه از زنانگی بانوان به زن عوره گفته شدهاست.
| | == سند و الفاظ حدیث == |
| | محققان این روایت را بهجهت نبودن بخشی از راویان روایت، مرسله دانستهاند. |
|
| |
|
| بنابراین روایت، اصحاب این جنبه از جنبههای زندگی بانوان مورد نظرشان بودهاست و پیامبر(ص) آن را تقریر فرمودند. پس باید در این بخش از زندگی کاملاً محفوظ باشد. امّا بنابر قاعده «اثبات شیء نفی اشیاء دیگر را نمیکند» (اگر گفتی: انسان متفکر است، منظورت این نیست که احساس ندارد، کار نمیکند و…) زن منحصر در این امر نیست، ویژگیهای ارزشمند زنان و نیز فصلهای مشترک بین زن و مرد بسیار است.
| | دو لفظ «عوره» و «قعر» در روایت آمده که مطابق توضیح و شرح مجمع البحرین چنین برداشت شده است؛ |
|
| |
|
| ب. قعر به معنای پایین چاه و امثال آن است که و معنی مصدری آن از ریشه درآوردن درخت و مانند آن است و تعبیر کنایی جلوس در قعر بیت (نشستن در انتهای خانه) کنایه از بودن در خانه است.
| | * عوره مشترک لفظی بین دو مفهوم است، عیب و شیئی پوشاندنی. موارد استعمال آن نیز متفاوت است؛ به عیب عوره گفته میشود، به شرمگاه عوره میگویند و به هرچه نگاه به آن زشت باشد به طورکلی عوره اطلاق میشود. |
|
| |
|
| توضیح این تعبیر که از کوتاهترین و رساترین تعابیر درباره زن است این است که اصلیترین وظیفه برای زن به دوش گرفتن رسالت نهان و باطن زندگی است و این بالاترین عبادت و نزدیکترین حالات زن است. اگر در یک خانواده مدیریت باطن زندگی و تربیت آن رها شود و افراد این خانواده بدون تربیت و مدیریت به دامن اجتماع رها شوند، هیچیک به سعادت و ترقی نخواهند رسید. نتیجه رها کردن این سنگر کلیدی به هوای رسیدن به قلههای ترقی به نفع دشمن خواهد بود و جامعه اسلامی زیان و شکست قطعی خواهد دید.
| | از سوی دیگر به ساعات تنهایی در [[قرآن]] عوره گفته شده است، و هر آنچه که انسان به دلیل [[حیاء]] آن را بپوشاند، عوره اطلاق میشود و با توجه به این جنبه از زنانگی بانوان، به زن عوره گفته شده است. |
|
| |
|
| == ۲. سند حدیث ==
| | *قعر به معنای پایین چاه و امثال آن است و معنی مصدری آن از ریشه درآوردن درخت و مانند آن است و تعبیر کنایی جلوس در قعر بیت (نشستن در انتهای خانه) کنایه از بودن در خانه است. |
| اثبات صحت و ضعف یک روایت مبتنی بر دو مرحله است: ۱. بررسی سند؛ ۲. بررسی متن و قراین موجود. مرسوم بین فقهای شیعه این است که به صرف ضعف سند از روایت دست نمیکشند.<ref>ر. ک. همدانی، آقارضا، کتاب الصلاه (مصباح الفقیه)، چاپ سنگی، ص۱۲؛ نایینی، حسین، فواید الاصول، جامعه مدرسین، ج۳، ص۶۷.</ref>
| |
|
| |
|
| این روایت از جهت سند مرسله است، امّا چند روایت بر این مضمون (دوری زن از نامحرمان) دلالت دارد. سیره بانوان اهل بیت عصمت(ع) هم بر همین منوال بودهاست و سیره متشرعه تا قرون و اعصار و حتی در عصر حاضر چنین است. | | == دلالت حدیث و سیره حضرت زهرا در خروج از خانه == |
| | حضور زن در خانه به نحو مبالغهآمیزی در این روایت تأکید شده است. مراد از این حضور با توجه به واژگان مورد کاربرد در متن حدیث، حفظ خانه و خانواده است. اما اگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش بیاید، این حضور به همراه حجاب، میتواند بهترین عبادت برای زن باشد. [[حضرت زهرا(س)]] نیز با حفظ متانت و شخصیت خود، در خارج از خانه حضور مییافت؛ مواردی مانند گفتگو با [[راویان حدیث]] و [[اصحاب ائمه(ع)]]<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۶۲، ملاقات با جابر انصاری.</ref> و تعدادی خطابه و نطقهای تاریخی<ref>بحارالانوار، ج۲۹، دارالرضا، ص۲۱۵، خطبه فدکیه.</ref> از جمله آنها است. |
|
| |
|
| نکتهای که با ید توجه شود این است که مواردی از گفتگوی با راویان حدیث و اصحاب ائمه(ع)<ref>ر. ک. بحارالانوار، همان، ج۴۳، ص۶۲، ملاقات با جابر انصاری.</ref> و تعدادی خطابه و نطقهای تاریخی<ref>همان، ج۲۹، دارالرضا، ص۲۱۵، خطبه فدکیه.</ref> و نیز حضور در جبهههای نبرد با کفار<ref>حضور حضرت زهرا(س) در احد.</ref> و منافقان<ref>حضور زینب و بانوان اهل بیت(ع) در کربلا.</ref> است که اینها، همه قابل سازگاری با سیره مذکور است.
| | دو عنصر و شرط اساسی در این روایت مورد نظر قرار گرفته است: ۱. وجوب حضور زن در جامعه؛ ۲. حفظ متانت و شخصیت زنان |
|
| |
|
| == ۳. بررسی متن و دلالت حدیث ==
| | در توضیح این دو مسئله باید شرایط زمانه و نیازهای عصر را نیز در نظر گرفت و به مجرد بیان ماندن زن در خانه، کفایت نمیکند. با توجه به شرایطی که از سیره اهل بیت(ع) بیان شده است میتوان به این نتیجه رسید که زنان با حفظ شان و کرامت زنانه خود میتوانند در اجتماع حضور داشته و متن روایت یکی از شئون زنان را یادآوری مینماید. |
| حضور زن در خانه به نحو مبالغهآمیزی در این روایت تأکیده شدهاست، همانگونه که در شرح لغات حدیث آمد مراد از این حضور حفظ سنگر خانه و خانواده است. اگر ضرورتی برای بیرون رفتن حادث شد حجاب محکم زن ادامه همان حضور است. این نوع حضور بهترین عبادت برای زن است. اگر حضرت زهرا(س) برای متانت و شخصیت خود را در موارد ضروری، که تاریخ آن را نقل کردهاست، احساس خطر میکردند روش دیگری را برای مواظبت بر دوری از نامحرمان در آن سنگر برمیگزیدند و گرنه هیچگاه به اختیار، خود را در میدانهای مختلط قرار نمیدادند. رفتن به مسجد مدینه و آویختن پردهای برای جدا کردن زن و مرد،<ref>بحارالانوار، همان، دارالرضا، ۱۴۱۲، ج۲۹، ص۲۲۰.</ref> رفتن به بیابانهای مدینه دور از چشم نامحرمان و گاهی درون چاردیواری محصور بیت الاحزان شاهدی بر این مدعاست.
| |
| | |
| ما اگر به حضور شایسته زن در اجتماع به عنوان پیام انقلاب اسلامی افتخار میکنیم حضوری با این کیفیت را مدنظر داریم. دو عنصر و شرط اساسی دراین حضور است: ۱. وجوب آن کار؛ ۲. حفظ متانت و دوری از رفتارهای ناشایست.
| |
| | |
| عنصر و شرط اول نشان میدهد که سنگر اصلی زن خانه و خانواده است و در همین خانواده مفهوم واجب و حرام فهمیده میشود و عمل بر طبق این وجوب از نتایج حفظ سنگر خانواده است و عنصر و شرط دوم گستره خانواده را مرز گذاری و ادامه حضور در خانه را تثبیت میکند. همان گونه که در سؤال شما هم اشاره شد بهترین فهم از این حدیث سرمشق قرار دادن همان سیره فاطمی و زینبی است.
| |
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
|
| |
|
خط ۴۴: |
خط ۴۱: |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
خط ۵۴: |
خط ۵۱: |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[رده:سیره حضرت فاطمه(س)]] |