مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای'''، (به عربی: اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ اِلَیْهِ) ضرب‌المثلی قدیمی و عربی، که به اشتباه به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است. برخی [[مفسران]] از این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ [[سوره توبه]] بهره برده‌اند. بر اساس این آیه، [[منافق|منافقان]] پس از آنکه مورد احسان [[خدا]] و [[پیامبر(ص)]] قرار گرفتند، به جای [[سپاسگزاری]]، [[عیب‌جویی]] و انکار کردند.

در منابع دینی سفارش شده به همه انسان‌ها چه نیکوکار یا [[فاجر]]، نیکی کن و در برابر نیکی خود، توقع مزد یا تشکر نداشته باش.

اصل جمله «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای»، عبارت «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ الَیْهِ» است. [[ابوالفتوح رازی]]، مفسر شیعه قرن ششم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثلی مشهور نقل کرده است.<ref>ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.</ref> میدانی نیشابوری<ref>میدانی نیشابوری، احمد بن محمد بن ابراهیم، مجمع الأمثال، به تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت، دار المعرفة، ج۱، ص۱۴۵.</ref>، عالم و ادیب قرن ششم قمری، و احمد بن ابراهیم ثعلبی<ref>ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، به اشراف صلاح باعثمان و دیگران، جده، دار التفسیر، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸.</ref> مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در قرن پنجم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثل ذکر کرده‌اند.

از این عبارت در منابع روایی [[شیعه]]<ref>موسوی، سید سلیمان و محمد میرزایی، «بررس جمله اتق شر من احسنت الیه از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی»، در فصلنامه آموزه‌های حدیثی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۲۷.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة، به تحقیق محمد عثمان الخشت، بیروت، دار الکتاب العربی، ١٤٠٥ق، ص۶۰.</ref> به عنوان روایت یاد نشده است. این گفتار در برخی نوشته‌های متأخر به اشتباه، به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است.<ref name=":0">امامی خوئی، محمدامین، مرآة الشرق، به تحقیق و تصحیح علی صدرایی خویی، قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۹؛ جاحظ، عمرو بن بحر، رسائل الجاحظ: الرسائل السیاسیة، به تحقیق علی بوملحم، دار و مکتبه الهلال، ۲۰۰۲م، حاشیه، ص۵۲۱؛ فاضلی، قادر، فرهنگ موضوعی ادب فارسی (ویژه مثنوی معنوی)، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۷۹.{{سخ}}</ref>

ضرب‌المثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کرده‌ای باش» دلالت می‌کند بر اینکه انسان باید مراقب خطرات کسی که به او خوبی کرده، باشد. محمد بن عبدالرحمن سخاوی، عالم اهل‌سنت، محتوای این ضرب‌المثل را به افراد لئیم و پست اختصاص داده است.<ref>سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة في بيان كثير من الأحاديث المشتهرة على الألسنة، به تحقیق محمد عثمان الخشت، بيروت، دار الكتاب العربي، ١٤٠٥ق، ص۷۶۳.</ref>   

عالمان مسلمان معتقدند اگر این ضرب المثل به معنای نیکی کردن به دیگران باشد، با آموزه‌های اسلامی منافات دارد؛ زیرا