|
|
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| | {{نیازمند گسترش}} |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}}پیامدهای دلبستگی به دنیا چیست؟{{پایان سوال}} |
| دنیازدگی از دیدگاه امام علی(ع) عامل چه انحرافی است؟
| | {{پاسخ}}دلبستگی به دنیا ریشه همه خطاها و [[گناهان]] شمرده شده است. این [[رذیله]] باعث [[غفلت]]، [[حرص]]، [[طمع]] و از دست دادن [[سعادت|سعادت اخروی]] میشود. |
| {{پایان سوال}} | |
| {{پاسخ}} | |
|
| |
|
| == مقدمه ==
| | یکی دیگر از پیامدهای دلبستگی به دنیا، این است که فرد [[دین]] را وسیلهای برای دسترسی به خواستههای خود قرار میدهد. |
| پیش از پرداختن به جواب، ضروری است که روشن کنیم مقصود از دنیا پرستی چیست؟ شهید مطهری (ره) در این زمینه میفرماید: «منظور از علاقه به دنیا، تمایلات طبیعی و فطری نیست، مقصود از دنیاپرستی علاقه و تعلق به امور مادّی و در اسارت آنها بودن است، که توقّف و رکود است که اسلام سخت با آن مبارزه میکند، چون بر ضد نظام تکامل آفرینش است».<ref>مطهری، مرتضی؛ سیری در نهج البلاغه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۶۱، ص۱۶۹.</ref> همانطور که دنیا گریزی و گوشه نشینی پسندیده نیست دنیازدگی نیز سبب انحراف و گمراهی است، در نهج البلاغه از دنیا پرستی به شدّت نهی شده و در مقابل، از زهد، ستایش به عمل آمده است؛ بنابراین دنیا گرایی و دنیا گریزی دو سوی افراط و تفریط است. به همین دلیل در روایت میخوانیم «خیرکم من لم یترک آخرته لدنیاه و لادنیاه لاخرته و لم یکن کلا علی الناس».<ref>فرید تنکابنی، مرتضی؛ رهنمای انسانیت سیری دیگر در نهج الفصاحه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۹، ص۲۹۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ب ۲۸، ح ۲۲۰۲۵، ص۷۶.</ref> «بهترین شما کسی است که آخرت و کارهای اخروی را برای دنیا از دست ندهد و دنیا را هم برای آخرت رها نکند و سر بار جامعه نگردد؛ بنابراین انسان بایست در تلاش باشد که بین دنیا و آخرت جمع کند، و دنیا را پُلی برای رسیدن به آخرت قرار دهد. این سخن یعنی گریز از دو سوی افراط و تفریط. دنیا گریزی برای آخرت یا دنیا برای آخرت، کدام یک با نگرشی اسلامی مطابقت دارد؟ چه انحرافاتی با دنیا طلبی و شیفتگی به دنیا، در کمین انسان نشسته و سرمایه ارزشمند یعنی کمال طلبی او را تهدید میکند؟ اینها، نمونه سؤالهای مهمّی است که هر یک پاسخی ویژه و کنکاشی عمیق طلب میکنند.
| |
|
| |
|
| چون این پرسش پیگیر عوامل انحراف دنیازدگی، با نگاه علوی است، برخی از این انحرافات را از منظر ایشان پی میگیریم.
| | == ریشه همه خطاها == |
| | [[دلبستگی به دنیا]] ریشه همه خطاها شمرده شده است. در روایتی [[امام علی(ع)]]، محبت به [[دنیا]] را رأس همه اشتباهات و [[گناهان]] معرفی کرده است. وی در [[روایت|روایتی]] دیگر، رأس همه آفتها را [[حرص]] و دوستی دنیا دانسته است. |
|
| |
|
| قرآن کریم دنیازدگی را امری خلاف فطرت کمال خواهی انسان میداند؛ چرا که دنیا کالایی بیثبات و ناپایدار است و دل بستن به اموری ناپایدار بر خلاف فطرت کمال خواهی انسان است. میل به دنیا به معنای توقف و ایجاد مانع در مسیر حرکت انسان به سوی کمال است.<ref>انفال/ ۶۷.</ref> در آیهای دیگر، دنیازدگی را با سعادت اخروی ناسازگار میداند.<ref>شوری/ ۲۰.</ref> نگرش امام علی(ع) نیز درباره دنیازدگی در راستای مفاهیم بلند قرآنی است. در اینجا به برخی از پیامدها اشاره میکنیم:
| | == غفلت == |
| | {{اصلی|غفلت}} |
| | دنیا پرستی انسان را به خود سرگرم و از دیگر چیزها بازمیدارد.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، نامه ۴۹، ص۳۷۱.</ref> امام علی(ع) اهل دنیا را به سوارانی در خواب تشبیه کرده است که آنها را میرانند.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، ح ۶۴، ص۶۳۶.</ref> غوطهور شدن در لذتهای دنیوی و عاشق آن بودن، انسان را از [[یاد خدا]] و لذتهای معنوی بازمیدارد. |
|
| |
|
| == ۱) دنیا پرستی ریشه تمام خطاها و لغزشها == | | == فریب خوردن == |
| امام علی(ع) فرمود: «حبّ الدنیا رأس کلّ خطیئه»، دوستی دنیا در رأس همه اشتباهات و گناهان است. در کلامی دیگر آمده است: «رأس الآفات الوله بالدنیا»، رأس همه آفتها ولع و دوستی دنیا است.
| | دلبستگی به دنیا باعث فریب خوردن انسان میشود. در روایتی، دنیا به ماری تشبیه شده که بدنی نرم، ولی زهری کشنده دارد، که نادان فریب ظاهر آن را میخورد.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، کلمات قصار، ۱۱۹: ص۶۵۲: آمدی، ترجمه و شرح غرر الحکم و درر الکلم، هاشم رسولی محلاتی، ج۱، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷، ص۴۰۳.</ref> |
|
| |
|
| == ۲) دنیازدگی عامل فریب ==
| | بنابر روایتی دیگر، دنیا منظرهای دلفریب و سرانجامی خطرناک دارد؛ فریبنده و دلانگیز است، ولی دوامی ندارد، نوری است در حال غروب، سایهای است زوالپذیر و ستونی در حال سقوط است.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، خطبه ۸۳، ص۱۳۱.</ref> |
| حضرت در تمثیلی زیبا میفرمایند: «مثل دنیا همچون مار است که بدنی نرم دارد و زهری کشنده در درون آن است. فریب خورده نادان به سوی آن مایل میشود و دانای خردمند از آن حذر میکند».<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، کلمات قصار، ۱۱۹: ص۶۵۲: آمدی، ترجمه و شرح غرر الحکم و درر الکلم، هاشم رسولی محلاتی، ج۱، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷، ص۴۰۳.</ref> در کلامی دیگر فرمود: «دنیا منظرهای دلفریب و سرانجامی خطرناک دارد، فریبنده ودل انگیز است اما دوامی ندارد، نوری است در حال غروب، سایه ای است زوال پذیر و ستونی است مشرف بر سقوط».<ref>همان، خ ۸۳، ص۱۳۱.</ref> «محبّت و دوستی دنیا سر فتنهها و ریشه محنتها است».<ref>همان، ص۳۸۶.</ref>
| |
|
| |
|
| == ۳) دنیا پرستی عامل حرص و طمع و سیری ناپذیری انسان == | | == حرص و طمع == |
| امام علی(ع) فرمود: «دوستی و محبّت دنیا طمع به بار میآورد».<ref>همان، ص۳۸۷.</ref> در کلامی دیگر از حضرت آمده است که: «حرص و آزمندی، انسان را به تباهی میکشاند. دنیاپرستان به چیزی از دنیا نمیرسند مگر این که دری از حرص به رویشان میگشاید و آتش عشق آنان تندتر میگردد».<ref>مکارم شیرازی، نامه ۴۹، ج۳، ص۱۳۴ و ۱۳۵.</ref> آن حضرت به فرزندان آدم هشدار دادند که: «ای پسر آدم! تو در آنچه بیش از معاشت به چنگ آوردهای نگهبان و انباردار دیگری هستی».<ref>قصار، ۱۹۲، ص۳۹۴.</ref> حضرت فرمود: «آن کس که قلب او با دنیا پرستی پیوند خورد، همواره جانش گرفتار سه مشکل خواهد شد: اندوهی رها نشدنی، حرصی جدا نشدنی و آرزویی نایافتنی».<ref>دشتی، همان، ح ۲۲۸، ـ ص۶۷۷، و ح ۳۶۷، ص۷۱۶.</ref> | | {{اصلی|حرص|طمع}} |
| | یکی از پیامدهای دلبستگی به دنیا [[حرص]] و [[طمع]] است. به گفته امام علی(ع) دوستی و محبّت دنیا طمع به بار میآورد.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، خطبه ۸۳، ص۳۸۷.</ref> بر اساس روایتی دیگر، دری از حرص به روی دنیاپرستان باز شده و عشق آنان به دنیا شدیدتر میشود.<ref>مکارم شیرازی، نهجالبلاغه، ترجمه، نامه ۴۹، ج۳، ص۱۳۴ و ۱۳۵.</ref> |
|
| |
|
| == ۴) دنیا پرستی عامل سرکشی انسان در برابر دستورات و احکام خداوند == | | == عصیان == |
| جاذبههای فریبنده دنیا، انسان را به سرکشی و عُصیان میکشد. حضرت(ع) در این زمینه از تقابل بین دنیا طلبی و جهاد نام برده، دنیا طلبی را یکی از عوامل مهمّ گریز از جهاد میشمارد.<ref>دشتی، پیشین، خ ۳۴/۱ و ۲، ص۸۶.</ref> | | {{اصلی|گناه}} |
| | دلبسته شدن به جاذبههای دنیا، باعث سرکشی و [[عصیان|عُصیان]] فرد در برابر خدا میشود. در روایتی، دنیا طلبی در تقابل با [[جهاد]] معرفی شده است و دنیاطلبی یکی از عوامل گریز از جهاد شمرده شده است.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، خطبه ۳۴/۱ و ۲، ص۸۶.</ref> |
|
| |
|
| == ۵) دنیازدگی ناسازگار با سعادت اخروی == | | == از دست دادن سعادت اخروی == |
| حضرت امیر(ع) در تمثیلی دلانگیز، دنیا و آخرت را همچون دو همسر یک مرد میشمارد که هرگاه به یکی نزدیک شود، از دیگری دور شده است.<ref>محلاتی، پیشین، ج۱، ص۳۷۲.</ref> در کلامی دیگر فرمود: «همانطور که شب و روز جمع شدنی نیست، دوستی خدا و دوستی دنیا نیز جمع شدنی نیست».<ref>همان، ص۳۹۳.</ref> و در کلامی دیگر دنیا و آخرت را دو راه جدای از یکدیگر دانسته و فرموده: «هر کس که دنیا پرست باشد و به آن عشق ورزد، به آخرت کینه ورزد و با آن دشمنی کند».<ref>دشتی، همان، ح ۱۰۳، ص۶۴۷،: محلاتی، همان ص۳۷۱.</ref>
| | دلبستگی به دنیا باعث میشود فرد [[سعادت|سعادت اخروی]] را از دست بدهد. در روایتی، [[دنیا]] و [[آخرت]] به دو همسرِ یک مرد تشبیه شده که نزدیک شدن به یکی، باعث دوری از دیگری میشود.<ref>هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷، ج۱، ص۳۷۲.</ref> در روایتی دیگر گفته شده همانطور که شب و روز جمع شدنی نیست، دوستی خدا و دوستی دنیا جمع شدنی نیست.<ref>هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷، ج۱، ص۳۹۳.</ref> |
|
| |
|
| == ۶) دنیا پرستی عامل غفلت از خدا ==
| | بنا بر روایتی از [[امام علی(ع)]]، هر کس که دنیاپرست باشد و به آن عشق بورزد، به آخرت [[کینه|کینه ورزیده]] و با آن دشمنی میکند.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، ح ۱۰۳، ص۶۴۷؛ هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷، ج۱، ص۳۷۱.</ref> |
| دنیا پرستی انسان را به خود سرگرم و از دیگر چیزها بازمیدارد.<ref>همان، نامه ۴۹، ص۳۷۱.</ref> و امام علی(ع) فرمود: «دنیا به علت نقد بودنش جلب توجّه میکند».<ref>ناصر مکارم شیرازی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، خ ۱۱۱، ص۶۲.</ref> «اهل دنیا سوارانی در خواب ماندهاند که آنان را میراند».<ref>دشتی، همان، ح ۶۴، ص۶۳۶.</ref> غوطهور شدن در لذّات دنیوی و عاشق و شیدای آن بودن، انسان را از یاد خدا و لذّات معنوی بازمیدارد.
| |
|
| |
|
| == ۷) تلاش برای دستیابی به خواستههای نامشروع == | | == سوء استفاده از دین == |
| افراد آلوده به دنیا پرستی، دین را وسیلهای برای دسترسی به خواستههای نامشروع خود قرار میدهند. «فانظر فی ذلک نظرا بلیغا فان هذا الدین قد کان اسیرا فی ایدی الاشرار یعمل فیه بالهوی و تطلب به الدنیا» در دستوراتی که دادم، نیک بنگر که همانا این دین در دست بد کاران اسیر گشته بود که با نام دین به هوا پرستی پرداخته و دنیای خود را بدست میآورند.<ref>همان، نامه ۵۳/۷۰ و ۷۱، ص۵۷۷.</ref>
| | یکی از پیامدهای دلبستگی به دنیا، این است که فرد [[دین]] را وسیلهای برای دسترسی به خواستههای خود قرار میدهد. بر پایه روایتی، دین در دست بدکاران، اسیر است؛ آنها با نام دین به هواپرستی پرداخته و دنیای خود را بهدست میآورند.<ref>دشتی، ترجمه نهج البلاغه، نامه ۵۳/۷۰ و ۷۱، ص۵۷۷.</ref> |
|
| |
|
| == ۸) در تقابل با حراست و پاسداری از دین == | | == جستارهای وابسته == |
| آگاه باشید! با حفظ اساس ایمان و دین خویش، از بین رفتن چیزی از اموال نامشروع دنیا به شما ضرر نمیرساند و آگاه باشید با تباه ساختن دین خود آنچه از دنیا برای خویش نگهداری نمودهاید سودی به حالتان نخواهد داشت».<ref>مکارم شیرازی، همان، ج۲، خ ۱۷۲، ص۳۳۲ و ۳۳۳.</ref> آن حضرت در کلامی دیگر وسیله تباهی دین را، دنیا طلبی معرفی کرده است.<ref>محلاتی، پیشین، ص۳۹۱.</ref>
| | {{ستون-شروع|۲}} |
|
| |
|
| == ۹) عامل فراموشی معاد ==
| | * [[دلبستگی به دنیا]] |
| امام علی(ع) فرمود: «دنیا بیش از آخرت شما را تصاحب کرده و متاع زودرس دنیا بیش از متاع جاویدان آخرت در شما نفوذ کرده و دنیازدگی قیامت را از یادتان برده است».<ref>خ ۱۱۳، ص۲۱۹.</ref> نتیجه اینکه دنیا نمیتواند آخرین مقصد و منتهای آرزوی انسان باشد و نکوهش دنیا در صورتی است که انسان دنیا را نه در جایگاه وسیله و راه؛ بلکه در جایگاه هدف و مقصد ببیند و به آن توجه داشته باشد. به بیان زیبای قرآن جز دنیا هدف و مطلوبی نداشته باشد و سطح فکرش از مادیات و دنیا فراتر نرود.<ref>یونس/ ۷، رعد/ ۲۶ و . . ..</ref>
| | * [[عوامل دلبستگی به دنیا]] |
| {{پایان پاسخ}} | | |
| | {{پایان}} |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۴۴: |
خط ۴۶: |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = اخلاق | | | شاخه اصلی = اخلاق |
| |شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | | | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی |
| |شاخه فرعی۲ = دلبستگی به دنیا | | | شاخه فرعی۲ = دلبستگی به دنیا |
| |شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها = شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش = شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی = شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | | بازبینی نویسنده = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت = ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت = ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |