|
|
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| در سوره صافات آيات ۲۲-۲۳ و سوره انبياء آيات ۹۸-۹۹ گفته شده كه علاوه بر مشركان، معبودان مثل حضرت عيسي، خورشيد، ستارگان و بتها نيز ذر آتش جهنم سوزانده ميشوند. دو خطا در اين آيات وجود دارد:
| | بر اساس آیات ۲۲ و ۲۳ سوره صافات و آیات ۹۸ و ۹۹ سوره انبیاء، معبودان غیر از خدا عذاب خواهند شد. عذاب معبودانی مانند بتها که جان ندارند چه فایدهای دارد؟ آیا این آیه شامل معبودانِ انسانی مانند فرعون نیز میشود؟ در این صورت با معبودانی مانند حضرت عیسی(ع) که با پرسیدهشدن خود مخالف بودند یا در آن نقشی نداشتند چگونه برخورد خواهد شد؟{{پایان سوال}} |
| | |
| یک: سوزاندن معبود بي معني است. چون آنها بيجان هستند و دردی را حس نميكنند؛ پس سوزاندنشان توسط خدا بيمعني است.
| |
| | |
| دو: بيشتر معبودان مانند حضرت عیسی و ... ناخواسته مورد پرستش واقع شدهاند؛ پس سوزاندن این معبودان ظلم خدا درباره آنها نيست؟
| |
| {{پایان سوال}} | |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| سوزاندن معبودان خیالی بتپرستان از آن جهت نیست که آن معبودان در این موضوع صاحب اختیار بودهاند و خداوند از این کار قصد عذاب آنها را دارد، بلکه این امر به منظور عذاب و تحقیر مشرکان است. از این رو اشکال مذکور در سوال مبنی بر جاندار نبودن آنها و یا ظالمانه بودن این سوزانده شدن، به سادگی پاسخ داده خواهد شد. در ضمن از آیات قرآن استفاده نمیشود که معبودان بدون ادعا مانند حضرت عزیر، حضرت عیسی و غیره در آتش جهنم خواهند سوخت.
| | '''عذاب شدن معبودان غیر از خدا در جهنم'''، به محتوای بخشی از آیات ۲۲ و ۲۳ سوره [[سوره صافات|صافات]] و آیات ۹۸ و ۹۹ سوره [[سوره انبیاء|انبیاء]] اشاره دارد. عذاب معبودان غیر جاندار مانند [[بت|بتها]] را نوعی مجازات برای بتپرستان دانستهاند؛ زیرا باعث تحقیر آنها و افکارشان میشود. به باور برخی از مفسران، این آیات شامل معبودان جاندار مانند انسانها نمیشود؛ اما اگر شامل شود، معبودانی که در عبادت شدن خود نقشی نداشتهاند از آن استثناء شدهاند. |
| | |
| == تحقیر بتپرستان==
| |
| به آتش انداختن بتها که هم در آیات سوره انبیا و هم سوره صافات ذکر شده، نوعی عذاب برای بت پرستان و تحقیری برای افکار آنان میباشد. در تفسیر نمونه ذیل آیه ۹۸ از سوره انبیا آمده است: «اگر سؤال شود كه انداختن بتها در جهنم چه فلسفهاى دارد، در پاسخ بايد گفت: اين خود يك نوع عذاب و مجازات است براى بتپرستان كه ببينند در آتشى كه از بتهايشان زبانه مىكشد مىسوزند، از اين گذشته تحقيرى است براى افكار آنها كه به چنين موجودات بىارزشى پناه مىبردند.»<ref>رک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ه.ش، ج۱۳، ص۵۰۷.</ref>
| |
| | |
| البته اين در صورتى است كه «ما تَعْبُدُونَ» در آیۀ «إِنَّكُمْ وَ مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ»<ref>انبیاء/ ۹۸.</ref>؛ به معنى معبودهاى بىجان و بتهاى سنگى و چوبى ترجمه شود (همانگونه كه از كلمه «ما» استفاده مىشود، زيرا «ما» غالبا براى موجود غير عاقل است)، ولى اگر مفهوم آن را عام بگيريم، به گونهای که شامل معبودانی از جنس انسان و جن و ... شود، ورود اين معبودهای جاندار در جهنم كاملا واضح است؛ چرا كه آن انسانها و شیاطین در این معبود شدن و گمراهی دیگران شريك جرمند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ه.ش، ج۱۳، ص۵۰۷؛ طبرسی، فضل، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، ۱۳۶۰ش، ج۱۶، ص۱۶۶.</ref>
| |
| | |
| ==استثنای برخی معبودان ==
| |
| نکتهای که نسبت به آیات سوره انبیاء قابل ذکر است اینکه، خداوند در سه آیه بعد، یعنی آیه ۱۰۱ از این سوره میفرماید: «إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ»؛ كسانى كه از قبل، وعده نيك از سوى ما به آنها داده شده [مؤمنان صالح] از آن دور نگاهداشته مىشوند. این آیه با آیات قبل از خود مرتبط بوده و به منظور خارج کردن معبودانی همچون حضرت عیسی و مریم و فرشتگان از عبارت «ما تَعْبُدُونَ» است زیرا این افراد هیچ دخالتی در معبود شدنشان ندارند و بلکه تا زنده بودند با آن مبارزه هم کردهاند، بنابراین منظور از عذاب شدن در آتش، معبودانی هستند که خودشان ادعای معبود بودن را داشتند مانند فرعون که ندای «انا ربکم الاعلی» را سر میداد.
| |
| | |
| توضیح اینکه گرچه ظاهر آیه ۱۰۱ این است که تمام مؤمنان راستين از عذاب جهنم دور نگهداشته میشوند، ولى برخى احتمال دادهاند كه این آیه اشاره به معبودانى همچون حضرت مسيح و مريم (علیهما السلام) است كه بدون خواست آنها به وسيله گروهى عبادت شدند و از آنجا كه آيات سابق مىگفت: شما و خدايانتان وارد دوزخ مىشويد و اين تعبير ممكن بود شامل امثال حضرت مسيح ((ع)) نيز شود، قرآن بلافاصله اين جمله را به صورت يك استثناء بيان مىكند كه اين گروه هرگز وارد دوزخ نخواهند شد.<ref>ر.ک: تفسير نمونه، پیشین، ج۱۳، ص۵۰۹ .</ref>
| |
| | |
| پاسخ مرحوم طبرسی در تفسیر مجمع البیان به شبهه عذاب حضرت عیسی و مریم علیهما السلام متفاوت است. ایشان معتقدند که آیه مذکور شامل آن بزرگواران نميشود؛ زيرا استعمال «ما» براى غیر عاقل است (حال آنکه این بزرگواران در شمار عقلاء هستند)، به علاوه اینکه مخاطب این آیه اهل مکه بوده<ref>آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۸۹.</ref> و آنها نیز بتهای بيجان را مىپرستيدند.<ref>مجمع البيان فى تفسير القرآن، پیشین، ج۱۶ ، ص۱۶۶.</ref>
| |
|
| |
|
| بحث در مورد آیات سوره صافات نیز به همین قرار است. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل آیات مذکور میفرمایند:
| | == مجازات و تحقیر بتپرستان == |
| | بر اساس آیات ۲۲ و ۲۳ سوره [[سوره صافات|صافات]] و آیات ۹۸ و ۹۹ سوره [[سوره انبیاء|انبیاء]]، معبودان غیر از خدا در [[جهنم]] عذاب خواهند شد. [[ناصر مکارم شیرازی|آیتالله مکارم شیرازی]]، در [[تفسیر نمونه]] این عذاب را نوعی مجازات برای [[بتپرستی|بتپرستان]] دانسته است. به گفته او، عذاب [[بت|بتها]] در جهنم تحقیر بتپرستان و افکار آنها است که برای آنها ارزشی میپنداشتند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ه. ش، ج۱۳، ص۵۰۷.</ref> |
|
| |
|
| «از ظاهر جمله «وَ ما كانُوا يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» بر مىآيد كه مقصود از آن معبودها همان بتهايى است كه مشرکان مىپرستيدند، چون ظاهر لفظ «ما» همين بتها است، چون اگر فرشتگان و يا جن و يا خدايان بشرى مراد بود، به جاى «ما» مىفرمود: «من» : یعنی «کسانی که» پس این آيه شريفه مانند آيه «إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ»<ref>انبیاء/ ۹۸.</ref> میباشد.<ref>رک: طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۷،ص۱۹۸.</ref>
| | == معبودان بیجان یا جاندار == |
| | به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]] مفسر [[شیعه]]، آیه {{قرآن|وَ ما کانُوا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ|سوره=صافات|آیه=۸}} تنها شامل معبودان بیجان مانند بتها میشود؛ زیرا کلمه «ما» در زبان عربی برای غیر عاقل به کار میرود. همچنین مخاطب این آیه مردم [[مکه]] بوده<ref>آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۸۹.</ref> و آنها بتها را میپرستیدند.<ref>مجمع البیان فی تفسیر القرآن، پیشین، ج۱۶، ص۱۶۶.</ref> [[علامه طباطبایی]] دیگر مفسر شیعه نیز، معبودان در این آیه را شامل انسانها، [[فرشته|فرشتگان]] و [[جن|جنها]] ندانسته است.<ref name=":1">رک: طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۹۸.</ref> |
|
| |
|
| البته علامه نیز این احتمال را میدهند که مقصود از لفظ «ما» اعم از خدايان بىشعور و باشعور باشد و در نتيجه شامل فراعنه و نمرودها هم بشود، ولى بنا بر اين احتمال هم، مفهوم «ما» شامل ملائكه و حضرت مسيح نمىشود، چون در جمله «إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ»<ref>انبیا/ ۱۰۱.</ref> اين دو طايفه استثنا شدهاند. | | البته علامه طباطبایی احتمال داده است کلمه «ما» شامل معبودان باشعور نیز شده و [[فرعون]] و [[نمرود]] را نیز دربربگیرد.<ref name=":1" /> |
|
| |
|
| با توجه به توضیحاتی که بیان شد، سوزاندن معبودان خیالی بتپرستان از این جهت نیست که این معبودان ساخته شده از سنگ و چوب مستحق عذاب هستند؛ چراکه روشن است که سنگ و چوب دارای اختیار و اراده نیست تا مورد عذاب واقع شود، بلکه مقصود از این کار عذاب مضاعف و تحقیر مشرکان است؛ از این رو اشکال مذکور در سوال پاسخ داده خواهد شد.
| | == استثنای برخی معبودان جاندار == |
| | اگر آیات مربوط به وارد شدن معبودان غیر خدا به جهنم، شامل معبودان جاندار نیز شود، شامل معبودانی که در پرستش شدنِ خود نقشی نداشتهاند نخواهد شد. در آیه ۱۰۱ سوره انبیاء سه آیه پس از آیات مورد نظر، مؤمنان صالح دور از جهنم دانسته شده است.<ref name=":2">انبیاء: ۱۰۱.</ref> برخی احتمال دادهاند این آیه استثنائی برای خارج کردن معبودانی مانند [[حضرت عیسی(ع)]] و [[مریم]] است.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۱۳، ص۵۰۹.</ref> |
|
| |
|
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
خط ۳۸: |
خط ۲۳: |
|
| |
|
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن |
| |شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = معارف قرآنی |
| |شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| |شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
|
| |
|
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها = شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش = شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی = شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = شد |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | | بازبینی نویسنده = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت = ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت = ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |