۷٬۰۶۷
ویرایش
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'هٔ' به 'ه') |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
وقتی در آخر آیات به صفت یا اسمی از صفات و اسماء الهی اشاره میشود، اغلب، آن اسم یا صفت، تبیین کننده معنی آن آیه است. | وقتی در آخر آیات به صفت یا اسمی از صفات و اسماء الهی اشاره میشود، اغلب، آن اسم یا صفت، تبیین کننده معنی آن آیه است. | ||
تمام امور، از اسماء الله صادر میشوند، مثل فرستادن [[پیامبران]] که | تمام امور، از اسماء الله صادر میشوند، مثل فرستادن [[پیامبران]] که لازمه اسم «الهادی» و «الحکیم» است؛ یا پذیرش [[توبه]]، که لازمه صفاتی چون «التّواب» و «الغفور» و «الغفّار» و … است؛ لذا [[خداوند]] گاه بعد از بیان مطلبی، با بیان اسماء و صفات خود، به ما میفهماند که این مطلب، از لوازم کدام اسم و صفت الهی است. در برخی موارد خداوند اموری را باطل معرفی مینماید و اسم و صفتی از خود را هم ذکر میکند تا بفهماند که دلیل بطلان آن امر، ناسازگاری آن امر با آن اسم یا صفت الهی است. برای مثال میفرماید: | ||
* {{قرآن|قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا ۚ وَاللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ|ترجمه=بگو: آیا به جای خدا چیزی را می پرستید که برای شما قدرت دفع هیچ زیان و جلب هیچ سودی را ندارد؟! و خداست که شنوا [یِ همه گفتارها] و دانا [یِ همه اسرار و رازها] ست|سوره=مائده|آیه=۷۶}} | * {{قرآن|قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا ۚ وَاللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ|ترجمه=بگو: آیا به جای خدا چیزی را می پرستید که برای شما قدرت دفع هیچ زیان و جلب هیچ سودی را ندارد؟! و خداست که شنوا [یِ همه گفتارها] و دانا [یِ همه اسرار و رازها] ست|سوره=مائده|آیه=۷۶}} | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
یعنی او رزّاق یکایک موجودات است و رزق کسی را از موعدش تأخیر نمیاندازند. چون او سمیع است و ندای رزق خواهی مخلوقات را میشنود، چه بر زبان آورند و چه در دل بخواهند و چه زبان حالشان خواهان رزق باشد؛ و علیم است و میداند که رزقشان چیست؛ اگر چه آنها نوع رزق را در خواهش خویش، معیّن نکنند یا اشتباهی معیّن کنند. | یعنی او رزّاق یکایک موجودات است و رزق کسی را از موعدش تأخیر نمیاندازند. چون او سمیع است و ندای رزق خواهی مخلوقات را میشنود، چه بر زبان آورند و چه در دل بخواهند و چه زبان حالشان خواهان رزق باشد؛ و علیم است و میداند که رزقشان چیست؛ اگر چه آنها نوع رزق را در خواهش خویش، معیّن نکنند یا اشتباهی معیّن کنند. | ||
به همین نحو، اسماء و صفات انتهایی آیات با خود آیات در ارتباطند؛ لکن درک این رابطه گاه آسان است و گاه مشکل و از | به همین نحو، اسماء و صفات انتهایی آیات با خود آیات در ارتباطند؛ لکن درک این رابطه گاه آسان است و گاه مشکل و از عهده هر کسی بر نمیآید که متوجّه این ارتباط شود. | ||
==انواع ارتباط آیات با اسامی و صفات خداوند در آن== | ==انواع ارتباط آیات با اسامی و صفات خداوند در آن== | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
* '''تعلیل''': بیان علت و سبب چیزی و اثبات کردن با دلیل است، در برخی از آیات صفات پایانی جنبه تعلیل دارند: {{قرآن|إِن تُقْرِضُواْ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ|ترجمه=اگر به خدا وام نیکو دهید، آن را برای شما دو چندان می کند و شما را می آمرزد و خدا عطا کننده پاداش فراوان در برابر عمل اندک می باشد و بردبار است|سوره=تغابن|آیه=۱۷}} | * '''تعلیل''': بیان علت و سبب چیزی و اثبات کردن با دلیل است، در برخی از آیات صفات پایانی جنبه تعلیل دارند: {{قرآن|إِن تُقْرِضُواْ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ|ترجمه=اگر به خدا وام نیکو دهید، آن را برای شما دو چندان می کند و شما را می آمرزد و خدا عطا کننده پاداش فراوان در برابر عمل اندک می باشد و بردبار است|سوره=تغابن|آیه=۱۷}} | ||
برخی شکر از طرف خداوند را به معنای نعمت دادن و ازدیاد آن معنا کردهاند<ref>راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن، دمشق، دارالعلم، ۱۴۱۲ق، ص۴۶۲.</ref> همانگونه که خداوند خود میفرماید: {{قرآن|لَئنِ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ|ترجمه=شما بندگان اگر شکر نعمت به جای آرید بر نعمت شما میافزایم|سوره=ابراهیم|آیه=۷}}. لذا شکور دلیلی است برای | برخی شکر از طرف خداوند را به معنای نعمت دادن و ازدیاد آن معنا کردهاند<ref>راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن، دمشق، دارالعلم، ۱۴۱۲ق، ص۴۶۲.</ref> همانگونه که خداوند خود میفرماید: {{قرآن|لَئنِ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ|ترجمه=شما بندگان اگر شکر نعمت به جای آرید بر نعمت شما میافزایم|سوره=ابراهیم|آیه=۷}}. لذا شکور دلیلی است برای جمله {{عربی|یُضَاعِفْهُ لَکُمْ}} و «حلیم» در مورد خداوند یعنی گناهان را میآمرزد و در عقوبت تعجیل نمیکند پس صفت «حلیم» هم تعلیلی است برای جمله {{عربی|یَغْفِرْ لَکُمْ}}. | ||
* '''تأکید''': عبارت است از استوار کردن مطلب قبلی به | * '''تأکید''': عبارت است از استوار کردن مطلب قبلی به واسطه تکرار. مانند دو صفت «اللطیف الخبیر» در آیه: {{قرآن|أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ|ترجمه=آیا کسی که [همه موجودات را] آفریده است، نمی داند؟ و حال آنکه او لطیف و آگاه است.|سوره=ملک|آیه=۱۴}}. | ||
«لطیف» در مورد خداوند یعنی عمق آگاهی او نسبت به آفریدگانش و «خبیر» یعنی عالم به کُنه ذات اشیاء؛ لذا با این معنا این دو صفت تأکیدی برای آیه محسوب میشوند. | «لطیف» در مورد خداوند یعنی عمق آگاهی او نسبت به آفریدگانش و «خبیر» یعنی عالم به کُنه ذات اشیاء؛ لذا با این معنا این دو صفت تأکیدی برای آیه محسوب میشوند. | ||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==مطالعه بیشتر== | ==مطالعه بیشتر== | ||
* معصومه مرزبان، مهدی احمدی، ''پیوند معنایی صفات الهی پایان آیات قرآن با مضمون آنها''، | * معصومه مرزبان، مهدی احمدی، ''پیوند معنایی صفات الهی پایان آیات قرآن با مضمون آنها''، نشریه پژوهشهای قرآن و حدیث، سال چهل و هفتم، شماره یکم، بهار و تابستان ۱۳۹۳ش. | ||
* جعفر سبحانی، ''اسماء و صفات خدا در قرآن''، | * جعفر سبحانی، ''اسماء و صفات خدا در قرآن''، مجله مکتب اسلام، شماره ۸ و ۹. | ||
== منابع == | == منابع == |