نمایش مبدأ برای عمل خیر غیر مسلمانان از نظر شهید مطهری

{{شروع متن}}

{{سوال}}
نظر شهید مطهری دربارهٔ عمل خیر انسان‌های غیر مسلمان چیست؟ اینکه اعمال خیر آنها به دلیل مسلمان نبودنشان نادیده گرفته شود خلاف عدل الهی نیست؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
'''عمل خیر غیر مسلمانان از نظر شهید مطهری''' در بدترین حالت شخص از نظر ایمان، که شرک است، موجب تخفیف یا رفع عذاب او خواهد شد. عمل خیر کسانی که به خدا و آخرت ایمان دارند، چه مسلمان باشند و چه نباشند، و عمل خود را از روی اخلاص انجام می‌دهند مقبول درگاه الهی و موجب رسیدن آنان به بهشت می‌شود. البته به‌جهت اینکه آنان از [[اسلام]] محروم هستند، آن مقدار از اعمال آنها مقبول است که منطبق با این برنامه باشد.

[[مطهری|مرتضی مطهری]] دربارهٔ پاسخ‌های داده شده به مسئلهٔ عمل خیر غیر مسلمانان، رویکردهای سه‌گانه‌ای را معرفی می‌کند: رویکرد روشنفکرانه که هر عمل‌ نیک هر کس را، چه مؤمن و چه کافر، مستحق پاداش از جانب خداوند می‌داند؛ رویکرد مقدس‌مآبانه که هیچ عمل خیری را از غیر مسلمانان مقبول درگاه الهی نمی‌داند؛ رویکرد قرآن که رویکردی میانه است و کاملاً مخصوص قرآن است. 

== طرح بحث و رویکردها ==
از نظر مطهری سؤال اصلی در بحث عمل خیر غیر مسلمانان این است که اگر کسی بدون اینکه دین حق را بپذیرد عمل‌ نیکی انجام دهد، که دین حق آن را نیک می‌داند، آیا برای او در مقابل عمل‌ نیکی که انجام داده است اجر و پاداشی هست یا نه.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۲۵۴.</ref> مطهری دربارهٔ برخورد با مسئلهٔ عمل خیر غیرمسلمانان از منظر عدل الهی رویکردهای سه‌گانه‌ای را معرفی می‌کند:

* رویکرد اول معمولاً در میان روشنفکران دیده می‌شود که معتقدند در این مسئله هیچ فرقی میان‌ مسلمان و غیر مسلمان، بلکه میان موحد و غیر موحد نیست. هر کس عمل‌ نیکی انجام دهد و خدمتی به بشریت انجام دهد، استحقاق ثواب و پاداش از جانب خداوند دارد. آنان معتقدند که خداوند عادل است و میان بندگان خود تبعیض قائل نمی‌شود. از نظر آنان خداوند هرگز به خاطر اینکه بنده‌ای‌ با او رابطهٔ آشنایی و دوستی ندارد عمل نیک آن بنده را نادیده نمی‌گیرد و اجر او را ضایع نمی‌گرداند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۲۵۴-۲۵۵.</ref>
* صاحبان رویکرد دوم تقریباً اکثر مردم عالم را مستحق عذاب‌ می‌دانند. آنان معتقدند مردم یا مسلمانند و یا غیر مسلمان؛ غیر مسلمان‌ها، که تقریباً سه‌چهارم مردم جهان را تشکیل می‌دهند، به این دلیل که‌ مسلمان نیستند اهل جهنم هستند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۲۵۵.</ref>
* رویکرد سوم از نظر مطهری منطق قرآن کریم است. [[قرآن کریم]] در این‌ مسئله نظری مغایر با آن دو نظر ارائه می‌دهد که کاملاً مخصوص قرآن است. از نظر مطهری نظر قرآن نه با اندیشهٔ متسامحانهٔ روشنفکران مطابق است و نه با تنگ‌‌نظری مقدس‌مآبان همراه است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۲۵۵.</ref>

== رویکرد قرآن ==
مطهری پاسخ‌های رویکرد قرآنی به مسئله عمل خیر غیر مسلمانان را چنین صورت‌بندی می‌کند:
* سعادت و شقاوت دارای درجات و مراتب است. همهٔ اهل سعادت در یک درجه نیستند. اهل شقاوت هم در یک مقام نیستند.
* همهٔ بهشتیان از همان ابتدا بهشتی نیستند. اهل جهنم هم در [[جهنم]] همیشگی نخواهند بود. بسیاری از مسلمانان و شیعیان به خاطر اعمال بد دنیوی خود، بر فرض اینکه ایمان سالمی داشته باشند، مراحل بسیار سختی را پس از مرگ در پیش خواهند داشت.
* افرادی که به خدا و آخرت ایمان ندارند طبیعتاً عملی را برای قرب الهی انجام نمی‌دهند؛ پس انتظاری برای رسیدن به بهشت، که مصداق کامل قرب الهی است، برای آنها مفروض نیست.
* کسانی که به خدا و آخرت ایمان دارند، چه مسلمان باشند و چه نباشند، اعمالی را که از روی اخلاص و برای رضا خدا انجام می‌دهند مقبول درگاه الهی و موجب رسیدن آنان به [[بهشت]] می‌شود.

* غیر مسلمانانی که اعمال خیری را به قصد قرب الهی انجام می‌دهند چون از نعمت اسلام محروم هستند از برنامهٔ متعالی آن هم محروم هستند. آن مقدار از اعمال آنها مقبول است که منطبق با این برنامه باشد.
* اعمال خیر افرادی که به خدا و قیامت ایمان ندارند و حتی [[مشرک]] هستند موجب تخفیف یا رفع عذاب آنها خواهد شد.
* عمل خیر مورد نظر اسلام و قرآن عملی است که دارای حُسن فعلی (عمل صحیح) و حُسن فاعلی (نیت صحیح) با یکدیگر باشد.
* آیات و روایاتی که دلالت می‌کنند بر اینکه اعمال منکران [[نبوت]] یا [[امامت]] مقبول نیست، به انکار از روی دشمنی و تعصب مربوط است؛ اما انکارهایی که منشأ آن کوتاهی و غفلت است مورد نظر آیات و روایات نیست.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۳۱۶–۳۱۸.</ref>

== جستارهای وابسته ==

* [[ثواب اختراع مخترعان غیر مسلمان]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = فلسفه
 | شاخه فرعی۱ = کلیات
 | شاخه فرعی۲ =
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه =شد 
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی =شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی نویسنده =
 | بازبینی =شد
 | تکمیل =
 | اولویت =ج
 | کیفیت =ب
}}
{{پایان متن}}