نمایش مبدأ برای حدیث هارون مکی در تنور آتش

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا روایت دستور امام صادق(ع) به هارون مکی برای رفتن در تنور آتش، صحیح است؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}

روایت رفتن هارون مکی به تنور آتشین به دستور امام صادق(ع) سند معتبری ندارد. برخی بر این باورند اینگونه روایات ساختگی است و انگیزه جعل‌کنندگان، بازداشتن علویان از قیام علیه حاکمان است.

== متن روایت ==
[[ابن شهرآشوب]] در [[کتاب مناقب آل ابی‌طالب]] آورده است که سهل بن حسن خراسانی به [[امام صادق(ع)]] گفت: ای فرزند رسول خدا! با این‌که بیش از صد هزار شیعه آماده نبرد دارید، چرا قیام نمی‌کنید؟ امام به خدمتکار خود دستور داد تنور را روشن کند و به مرد خراسانی گفت: داخل تنور شو! خراسانی با التماس گفت: ای فرزند رسول خدا! مرا با آتش مسوزان. در این هنگام هارون مکی وارد شد، امام فرمود: برو داخل تنور بنشین. هارون مکی داخل تنور شد. امام به خراسانی گفت: برو ببین در تنور چه خبر است. خراسانی دید هارون مکی چهار زانو در تنور نشسته است و آتش او را نمی‌سوزاند. بعد از این، هارون مکی از تنور خارج شد.
امام پرسید: از اینها در خراسان چند نفر پیدا می‌شود؟ سهل خراسانی گفت: به خدا قسم! یک نفر هم نیست.

امام صادق(ع) فرمود:
{{نقل قول|
به خدا یک نفر هم پیدا نمی‌شود، ما زمانی که پنج نفر یاور مانند این (هارون مکی) نداشته باشیم قیام نخواهیم کرد، ما خودمان موقعیت مناسب را بهتر می‌دانیم.<ref>ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم، نشر علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۳۷.</ref>}}

[[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] همین روایت را از کتاب مناقب ابن شهرآشوب نقل کرده است.<ref>مجلسی، محمدباقر، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۲۳.</ref>

== سند روایت ==
سند روایت چند ایراد اساسی دارد:
* ابن شهر آشوب در این روایت می‌گوید: «حدیث کرد ابراهیم از ابی حمزه از مأمون رقی».<ref>ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم، نشر علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۳۷.</ref>ابن شهر آشوب متولد ۴۴۸ قمری است<ref>مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه و اللقب، قم، خیام، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۵۸.</ref> و نمی‌تواند با سه واسطه از زمان امام صادق(ع) روایت نقل کند.
* شخص ابرهیم معلوم نیست چه کسی بوده است.
* نام مأمون رقی در کتب رجال اولیه نیامده است.<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ابن المولف، چاپ اول، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۳۴۱.</ref>

مرحوم خوئی بعد از نقل این داستان، سند روایت را ضعیف و غیرقابل استناد دانسته است.<ref>خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۲۰، ص۲۶۱.</ref>

شخصیت‌های اصلی مطرح در این حدیث نیز به صراحت توثیق نشده‌اند: سهل بن حسن خراسانی در کتاب‌های رجال‌شناسی نیامده است و برخی با استناد به همین روایت که سند معتبری ندارد، گفته‌اند وی امامی مذهب بود.<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۱۷۲.</ref> هارون مکی نیز توثیق نشده است و برخی گفته‌اند این حدیث دلالت بر ایمان او دارد، اما روایت سند ندارد و قابل اعتماد نمی‌باشد.<ref>خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۲۰، ص۲۶۱.</ref>

برخی بر این باورند که اینگونه روایات ساختگی است و انگیزه جعل کنندگان، بازداشتن علویان از قیام علیه حاکمان است.<ref>منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایه الفقیه، ج۱، ص۲۲۲.</ref>

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = حدیث
 | شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
 | شاخه فرعی۲ = علم رجال
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش =شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =شد
 | ارجاعات =
 | ارزیابی کمی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ج
 | کیفیت = ج
}}
{{پایان متن}}