پیش نویس:مذهب ذکریای رازی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پایان سوال}}{{پاسخ}} {{پایان پاسخ}}'''زکریای رازی'''، دانشمند و فیلسوف بزرگ ایرانی قرن نهم میلادی، در زمینه‌های پزشکی، شیمی و فلسفه آثار برجسته‌ای از خود به جا گذاشت. او در مسائل دینی و مذهبی دیدگاه‌های انتقادی داشت و در کتاب‌هایی مانند «فیلسوف‌ها و دین» و «مقاله‌ای در نقد دین»، بسیاری از آموزه‌های دینی و معجزات مذهبی را با معیارهای عقلانی و علمی به چالش کشید. با وجود انتقادات شدید او از دین و مذهب، برخی منابع بر این باورند که رازی مسلمان بوده و حتی احتمالاً دیدگاه‌هایی نزدیک به مذهب شیعه داشته است. این شایعات که رازی [[ملحد]] بوده، با توجه به تأثیرات و گفته‌های مختلف، قابل تردید است و برخی معتقدند که او همچنان به اصول اسلامی پایبند بوده است.

زکریای رازی، یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و فیلسوفان ایرانی در دوران عباسیان بود. او در قرن نهم میلادی (قرن سوم هجری) در ری (که امروز تهران نام دارد) به دنیا آمد. رازی در ابتدا به طبابت پرداخته و در زمینه پزشکی، شیمی، و فلسفه دستاوردهای زیادی داشت. او به عنوان پزشک برجسته در دربار خلفای عباسی شناخته می‌شد و آثار پزشکی بسیاری از جمله کتاب «الحاوی» را به رشته تحریر درآورد که یکی از مهم‌ترین کتب در تاریخ پزشکی اسلامی است. وی در فلسفه و نظریه‌های علمی، نگاه‌های نوآورانه‌ای داشت و او بیشتر به دنبال حقیقت علمی و فلسفی بود و در مسائل دینی و مذهبی نقدهایی به متون مقدس و باورهای مذهبی وارد می‌کرد. رازی در طول زندگی‌اش بسیاری از اندیشه‌های دینی و فلسفی عصر خود را به چالش کشید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ فلسفه اسلامی|سال=1379|نام=محمد|نام خانوادگی=مدرسی|ناشر=نشر نی|جلد=|صفحه=348|مکان=تهران}}</ref>

رازی در مورد خدا، به‌طور کلی، نظریات خاصی داشت. او خدا را به عنوان یک موجود آفریدگار می‌شناخت، اما معتقد بود که خداوند را نمی‌توان با روش‌های حسی و عقلانی به‌طور کامل درک کرد. این دیدگاه مشابه به دیدگاه‌های برخی از فلاسفه یونانی مانند افلاطون بود که بر جدایی خدا از دنیای مادی تأکید داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زندگی و آثار زکریای رازی|سال=1395|نام=عبدالرحمن|نام خانوادگی=دیوبندی|ناشر=نشر دانشگاهی|جلد=|صفحه=253|مکان=تهران}}</ref>

اگرچه رازی در زمینه دین و مذهب دیدگاه‌های انتقادی داشت، اما نمی‌توان انکار کرد که تأثیر زیادی در فلسفه اسلامی گذاشته است. انتقادات او از دین و مذهب باعث شد که برخی از فلاسفه اسلامی مانند ابوالحسن عامری و ابن سینا به‌طور مستقیم به نقد عقاید رازی بپردازند. علاوه بر این، آثار پزشکی او مانند «الحاوی» و «الطب» نیز نشان‌دهنده دیدگاه‌های علمی و تجربه‌گرایانه‌ای بودند که به نوعی به نقد باورهای دینی غیرعلمی در آن دوران اشاره داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زندگی و آثار زکریای رازی|سال=1395|نام=عبدالرحمن|نام خانوادگی=دیوبندی|ناشر=نشر دانشگاهی|جلد=|صفحه=255|مکان=تهران}}</ref>

با آن‌که در کتاب‌های مهم او مانند «الحاوی» عبارات فراوانی وجود دارد که مسلمان بودن او را تأیید می‌کند، اما گفته شد که زکریای رازی اظهار نظرهای خلاف مبانی اسلامی نیز داشت؛ برای نمونه؛ در کتاب «فی نقض الادیان» که به او نسبت داده شد، آمده است چون همه افراد بشر مساوی‌اند، پیغمبران، مدعی مزیتی بر آنها نتوانند بود. معجزات پیغمبران فریب یا از افسانه‌های دینی است. تعالیم مذاهب، خلاف حقیقت است. مذاهب، یکی از علل جنگ‌هایی است که بشر را به نیستی می‌کشد. علاوه بر این؛ مذاهب، دشمن تفکر فلسفی و تحقیق هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اجتماعی ایران|سال=1382|نام=مرتضی|نام خانوادگی=راوندی|ناشر=انتشارات نگاه|جلد=10|صفحه=133 و 134|مکان=تهران}}</ref> کتاب دیگری نیز با عنوان «مخاریق الانبیاء» به او نسبت داده شد که در آن به‌طور کلی با تمام ادیان، اظهار مخالفت شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اجتماعی ایران|سال=1382|نام=مرتضی|نام خانوادگی=راوندی|ناشر=انتشارات نگاه|جلد=10|صفحه=135 و 136|مکان=تهران}}</ref>

'''الف.''' در ظاهر آثار باقی مانده از او که مسلّماً از تألیفاتش می‌باشد، عبارتی که مبیّن اعتقاد رازی به عدم نیاز به نبوّت و وحی و شریعت باشد، دیده نشد، بلکه بر خلاف آن، عبارات و کلمات زیادی در آنها وجود دارد که اعتقادش به اسلام را می‌توان از آنها برداشت کرد. تنها منبعی که برای شناخت این جنبه از اعتقادات رازی در دست است، کتاب «اعلام النبوه» اثر ابوحاتم رازی (م ۳۲۲ق)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الاعلام|سال=1989|نام=خیرالدین|نام خانوادگی=زرکلی|ناشر=دارالعلم للملایین|جلد=1|صفحه=119|مکان=بیروت|سری=چاپ هشتم}}</ref> دانشمند اسماعیلی همزمان با زکریای رازی است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اجتماعی ایران|سال=1382|نام=مرتضی|نام خانوادگی=راوندی|ناشر=انتشارات نگاه|جلد=10|صفحه=133 و 134|مکان=تهران}}</ref> البته، در این کتاب نامی از رازی نیست، بلکه موارد نقل قول شده منسوب به رازی با این جمله، «قال الملحد» بیان گشته است.

'''ب.''' متفکران و محققان اسلامی بر این باورند که زکریای رازی ملحد نبوده و دانشمندی دیندار بوده است؛ حتی برخی معتقدند که محمد بن زکریا شیعه بوده است که در دام تهمت الحاد افتاد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فلاسفه الشیعه|سال=1367|نام=عبدلله|نام خانوادگی=نعمه|ناشر=سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی|جلد=|صفحه=315|مکان=تهران}}</ref> و درباره اقوالی که رازی را ملحد و بی‌دین معرفی می‌کنند، شک و تردید وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فلاسفه الشیعه|سال=1367|نام=عبدلله|نام خانوادگی=نعمه|ناشر=سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی|جلد=|صفحه=315|مکان=تهران}}</ref>