۱۱٬۹۱۳
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
نسخه خطی قرآن بیرمنگام از ارزش تاریخی بسیاری برخوردار است. براساس آزمایش رادیوکربن که با دقت ۹۵/۴ درصد صورت میگیرد، تاریخ کتابت [[نسخه خطی بیرمنگام]] به بین سالهای ۵۶۸ تا ۶۴۵ میلادی بازمیگردد که بدین ترتیب این نسخه، یکی از قدیمیترین نسخههای خطی قرآن در جهان است. نسخه قرآن دانشگاه بیرمنگام برای نخستین بار در جولای سال ۲۰۱۵ میلادی کشف شد و قدمت آن به زمان [[عثمان بن عفان]]، خلیفه سوم برمیگردد. | نسخه خطی قرآن بیرمنگام از ارزش تاریخی بسیاری برخوردار است. براساس آزمایش رادیوکربن که با دقت ۹۵/۴ درصد صورت میگیرد، تاریخ کتابت [[نسخه خطی بیرمنگام]] به بین سالهای ۵۶۸ تا ۶۴۵ میلادی بازمیگردد که بدین ترتیب این نسخه، یکی از قدیمیترین نسخههای خطی قرآن در جهان است. نسخه قرآن دانشگاه بیرمنگام برای نخستین بار در جولای سال ۲۰۱۵ میلادی کشف شد و قدمت آن به زمان [[عثمان بن عفان]]، خلیفه سوم برمیگردد. | ||
فرایند گردآوری قرآن کریم در زمان خلیفه سوم | فرایند گردآوری قرآن کریم در زمان خلیفه سوم با خط حجازی نسخه خطی کشف شده در دانشگاه بیرمنگام مطابقت دارد.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/180932/قرآن-بیرمنگام؛-گنجینهای-برای-بشریت قرآن بیرمنگام؛ گنجینهای برای بشریت]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۱۵ آبان ۱۳۹۶ش، بازدید: ۳۰ آبان ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== قرآن نگل == | == قرآن نگل == | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
در سال ۱۹۷۲ میلادی (۱۳۵۱شمسی) کارگرانی که مشغول تعمیر و بازسازی بخشی از دیوار غربی و سقف مسجد جامع صنعاء در یمن بودند بهشمار زیادی از اوراق پوستی و کاغذی برخوردند که از مدتها پیش در آنجا رها شده و بسیاری از آنها در اثر گذشت زمان و رطوبت، دچار فرسودگی شده بود. بیشتر اوراق کشف شده در جامع صنعاء، قرآن بود اما شماری کتب دیگر - ازجمله متونی تفسیری و حدیثی (مجموعا در حدود ۱۵۰ برگه) - نیز در این میان یافت شد. این نسخههای قرآنی، برخی پوستی و شماری روی کاغذ با خطوط مختلف (حجازی، کوفی، کوفی مشرقی و نَسخ) و از دورههای مختلف تاریخ به جا مانده بود. شمار این اوراق قرآنی را از ۱۲ هزار تا ۱۵ هزار برگه گفتهاند؛ این تعداد برگه به حدود ۹۵۰ تا هزار نسخه قرآنی تعلق داشتند. از برخی مصاحف قرآنی چند برگ معدود و از دیگر نسخهها گاه تا ۵۰ برگ به دست آمده بود اما هیچ قرآنی کامل نبود. جداسازی قرآنها و شمارهگذاری هر یک از نسخههای کشف شده (اکنون محفوظ در دارالمخطوطات صنعاء)، نخستین بار بر اساس نظم و نظامی که گِرد پویین (متولد ۱۹۴۰. م - محقق آلمانی در حوزه رسمالخط تاریخی قرآن است که به مطالعه تحقیقاتی و تفسیر نسخههای خطی باستان میپردازد) وضع کرده بود، صورت گرفت. چنانکه اشاره شد مصاحف صنعاء، حاوی اوراق قرآنی و غیرقرآنی زیادی است که توسط گِرد پویین دستهبندی و شمارهگذاری شده است و در این میان به گفته مرتضی کریمینیا - قرآنپژوه و مترجم کتاب «مصحف صنعاء۱ و مسئله خاستگاه قرآن» - گل سرسبد این مصاحف حجازی، نسخه شماره ۰۱–۲۷٫۱ است. این نسخه اکنون دارای ۳۶ برگ است.<ref>مصحف صنعاء1 و مسئله خاستگاه قرآن، بهنام صادقی و محسن گودرزی، ترجمه و مقدمه مرتضی کریمینیا، انتشارات هرمس، چاپ اول؛ 1400، ص12. و ۱۳ و ۱۴.</ref> | در سال ۱۹۷۲ میلادی (۱۳۵۱شمسی) کارگرانی که مشغول تعمیر و بازسازی بخشی از دیوار غربی و سقف مسجد جامع صنعاء در یمن بودند بهشمار زیادی از اوراق پوستی و کاغذی برخوردند که از مدتها پیش در آنجا رها شده و بسیاری از آنها در اثر گذشت زمان و رطوبت، دچار فرسودگی شده بود. بیشتر اوراق کشف شده در جامع صنعاء، قرآن بود اما شماری کتب دیگر - ازجمله متونی تفسیری و حدیثی (مجموعا در حدود ۱۵۰ برگه) - نیز در این میان یافت شد. این نسخههای قرآنی، برخی پوستی و شماری روی کاغذ با خطوط مختلف (حجازی، کوفی، کوفی مشرقی و نَسخ) و از دورههای مختلف تاریخ به جا مانده بود. شمار این اوراق قرآنی را از ۱۲ هزار تا ۱۵ هزار برگه گفتهاند؛ این تعداد برگه به حدود ۹۵۰ تا هزار نسخه قرآنی تعلق داشتند. از برخی مصاحف قرآنی چند برگ معدود و از دیگر نسخهها گاه تا ۵۰ برگ به دست آمده بود اما هیچ قرآنی کامل نبود. جداسازی قرآنها و شمارهگذاری هر یک از نسخههای کشف شده (اکنون محفوظ در دارالمخطوطات صنعاء)، نخستین بار بر اساس نظم و نظامی که گِرد پویین (متولد ۱۹۴۰. م - محقق آلمانی در حوزه رسمالخط تاریخی قرآن است که به مطالعه تحقیقاتی و تفسیر نسخههای خطی باستان میپردازد) وضع کرده بود، صورت گرفت. چنانکه اشاره شد مصاحف صنعاء، حاوی اوراق قرآنی و غیرقرآنی زیادی است که توسط گِرد پویین دستهبندی و شمارهگذاری شده است و در این میان به گفته مرتضی کریمینیا - قرآنپژوه و مترجم کتاب «مصحف صنعاء۱ و مسئله خاستگاه قرآن» - گل سرسبد این مصاحف حجازی، نسخه شماره ۰۱–۲۷٫۱ است. این نسخه اکنون دارای ۳۶ برگ است.<ref>مصحف صنعاء1 و مسئله خاستگاه قرآن، بهنام صادقی و محسن گودرزی، ترجمه و مقدمه مرتضی کریمینیا، انتشارات هرمس، چاپ اول؛ 1400، ص12. و ۱۳ و ۱۴.</ref> | ||
بر اساس آزمایش کربن۱۴ روی برگه استنفورد ۲۰۰۷ در آزمایشگاه | بر اساس آزمایش کربن۱۴ روی برگه استنفورد ۲۰۰۷ در آزمایشگاه آریزونا، برگه به احتمال ۶۸٪، قدمتش به سالهای ۶۱۴ تا ۶۵۶ میلادی میرسد.<ref>عظیم محمودآبادی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265848/مصحف-صنعاء-و-مساله-وثاقت-قرآن-عظیم-محمودآبادی مصحف صنعاء و مسئله وثاقت قرآن]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۱۹ آبان ۱۴۰۰ش، بازدید: ۳۰ آبان ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== نسخه خطی توپکاپی == | == نسخه خطی توپکاپی == | ||
خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== قرآن آبی == | == قرآن آبی == | ||
[[پرونده:نسخه خطی قرآن آبی.png|بندانگشتی|نسخه خطی قرآن آبی|200x200پیکسل|راست]] | [[پرونده:نسخه خطی قرآن آبی.png|بندانگشتی|نسخه خطی قرآن آبی|200x200پیکسل|راست]] | ||
سال تحریر قرآن آبی از اواخر قرن ۹ تا اوایل قرن ۱۰ میلادی تخمین زده شده است. نگارش این قرآن به خط کوفی بوده و بیشتر صفحات این نسخه در مؤسسه ملی هنر و باستانشناسی موزه ملی باردو در شهر تونس در کشور تونس واقع شده است. | |||
۶۷ برگ از این قرآن در موزه هنرهای اسلامی شهر رقاده تونس و سایر برگها در سراسر جهان و در موزههای مختلف پراکنده شدهاند. تاریخ آن ممکن است اواخر سال ۱۰۲۰ میلادی باشد. اعتقاد بر این است که قرآن آبی برای مسجد جامع قیروان در تونس تهیه شده است. صفحات این قرآن با جوهر طلایی نوشته شده و به آن رنگ آبی متمایزی داده است. نوشتن قرآن به رنگ طلایی روی صفحه آبی به احتمال زیاد تحت تأثیر اسناد رسمی نوشته شده توسط امپراتوری بیزانس مسیحی بود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/264586/نگاهی-به-قدیمیترین-قرآنهای-جهان نگاهی به قدیمیترین قرآنهای جهان]»، سایت دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.</ref>[[پرونده:نسخه خطی حرم حضرت معصومه.jpg|بندانگشتی|نسخهٔ قرآنی شمارهٔ ۱۲۰۰ در موزهٔ آستانهٔ حضرت معصومه(س)|200x200پیکسل]] | |||
== سایر نسخهها == | |||
[[پرونده:قرآنهای عصر اموی.jpg|بندانگشتی|233x233پیکسل|کتاب «قرآنهای عصر اموی»، نوشته فرانسوا دِروش، نسخهشناس فرانسوی، اثری درباره قرآنهای کهن]] | [[پرونده:قرآنهای عصر اموی.jpg|بندانگشتی|233x233پیکسل|کتاب «قرآنهای عصر اموی»، نوشته فرانسوا دِروش، نسخهشناس فرانسوی، اثری درباره قرآنهای کهن]] | ||
در کتاب «قرآنهای کوفی در ایران»، شماری از نسخههای قرآنی به خط کوفی از قرون دوم تا چهارم هجری معرفی شده است.<ref>«[https://kariminia.kateban.com/post/5335 قرآنهای کوفی در ایران و دیگر پارههای آن در جهان (مقدمۀ مؤلف)]»، کاتبان، انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۲، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲.</ref> تعداد مصاحف خط حجازی که کهنترین دستنویسهای قرآنی بهجا مانده از سدهٔ نخست و اوایل سدهٔ دوم هجریاند، در سراسر جهان حدود پنجاه نمونه میرسد.<ref>«[https://www.farsnews.ir/razavi/news/14020825000249/رونمایی-از-کامل-ترین-نسخه-خطی-قرآن-در-مشهد رونمایی از کاملترین نسخه خطی قرآن در مشهد]»، انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۲ش، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> گفته شده است مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی، با دارا بودن بیش از ۲۰ هزار نسخه خطی قرآن و جزوه قرآنی به عنوان بزرگترین مرکز دارنده نسخههای خطی در قرآن شناخته میشود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/268999/ساماندهی-6-هزار-برگه-قرآنی-متعلق-به-قرن-7هجری-در-مرکز-نسخ-خطی-رضوی ساماندهی ۶ هزار برگه قرآنی متعلق به قرن ۷هجری در مرکز نسخ خطی رضوی]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> گنجینه قرآن [[آستان قدس رضوی]] نیز سرشار از قرآنهای بسیار نفیس از قرن ۲ هجری تا زمان حاضر است.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/268892/بررسی-سیر-تحول-خط-طی-قرون-اولیه-اسلام-در-آثار-موجود-موزه-قرآن-آستان-قدس-رضوی بررسی سیر تحول خط طی قرون اولیه اسلام در آثار موجود موزه قرآن آستان قدس رضوی]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲، بازدید ۵ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
نسخهٔ قرآنی شمارهٔ ۱۲۰۰ در موزهٔ آستانهٔ [[حضرت معصومه(س)]] حاوی جزو سیام قرآن به خط کوفی متأخر و مشرقی، از نسخههای قدیمی مشهور است.<ref>«[https://kariminia.kateban.com/post/3855 قرآن ۱۲۰۰ در موزۀ آستانه حضرت معصومه (س): قرآنی از عهد مأمون عباسی یا قرن پنجم هجری]»، کاتبان، ۲۱ آذر ۱۳۹۷، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲.</ref> قرآن کوفی کاملی به شمارهٔ ۱ نیز در کتابخانهٔ [[حرم امام علی(ع)]] در نجف اشرف وجود دارد که از باارزشترین نسخههای کوفی متعلق به سدهٔ دوم هجری بهشمار آورد.<ref>«[https://kariminia.kateban.com/post/4878 مصحف نجف: قرآن کوفی شمارۀ 1 منسوب به امام علی علیه السلام در حرم علوی در نجف]»، کاتبان، انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۰، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
خط ۶۹: | خط ۷۴: | ||
| تغییر مسیر =شد | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی =شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت =ج | | اولویت =ج |