پرش به محتوا

فرقه علویه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ اکتبر ۲۰۲۰
جز
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:)
خط ۴: خط ۴:
  |شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
  |شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
  |شاخه فرعی۲ = فرقه‌های شیعه
  |شاخه فرعی۲ = فرقه‌های شیعه
| شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۱۰: خط ۱۰:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در تاریخ کلمه «علوی» کاربرد های مختلف داشته است. اما به عنوان یک فرقه به نصیریه که در حال حاضر در مناطقی از سوریه و ترکیه ساکن هستند گفته می شود. در ایران نیز به اهل حق که در غرب ایران به خصوص کرمانشاه ساکن هستند علوی گفته می شود.
در تاریخ کلمه «علوی» کاربردهای مختلف داشته است. اما به عنوان یک فرقه به نصیریه که در حال حاضر در مناطقی از سوریه و ترکیه ساکن هستند گفته می‌شود. در ایران نیز به اهل حق که در غرب ایران به خصوص کرمانشاه ساکن هستند علوی گفته می‌شود.


در مورد عقاید این گروه دو نظریه متضاد وجود دارد یک دسته این فرقه را از غلات دانسته اند که در مورد ائمه اعتقادات نادرستی دارند. در مقابل، گروه دیگری عقاید حال حاضر این فرقه را با شیعه امامیه یکسان می دانند و معتقدند غلو اتهامی است که دشمنان به این گروه زده اند.
در مورد عقاید این گروه دو نظریه متضاد وجود دارد یک دسته این فرقه را از غلات دانسته‌اند که در مورد ائمه اعتقادات نادرستی دارند. در مقابل، گروه دیگری عقاید حال حاضر این فرقه را با شیعه امامیه یکسان می‌دانند و معتقدند غلو اتهامی است که دشمنان به این گروه زده‌اند.


==معانی مختلف کلمه علوی==
== معانی مختلف کلمه علوی ==
كلمه علوي از نظر لغت منسوب به لفظ علي است. و در اصطلاح اطلاقات متعددي براي آن ذكر گرديده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، دهخدا، ماده علوي.</ref>  
کلمه علوی از نظر لغت منسوب به لفظ علی است؛ و در اصطلاح اطلاقات متعددی برای آن ذکر گردیده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، دهخدا، ماده علوی.</ref>
* هر کسی که از اولاد علی(ع) و فاطمه(س) باشد به آن علوی گویند. این اطلاق منشأ نسَبی دارد.
* کاربرد دیگر کلمه علوی در مقابل عثمانی است. عثمانی‌ها افرادی بودند که پس از قتل عثمان، امام علی(ع) را در این قتل متهم نموده و برای انتقام خون عثمان به عایشه و معاویه پیوستند، در مقابل به طرفداران امام علی(ع) علوی گفته می‌شد.
* کاربرد دیگر کلمه علوی اطلاق آن بر فرقه‌هایی است که متهم به غلو درباره علی(ع) و برخی از امامان دیگر می‌باشند؛ و آن‌طوری که معروف است، این عنوان بر فرقه نصیریه و اهل حق اطلاق می‌شود.


* هر كسي كه از اولاد علي(ع) و فاطمه(س) باشد به آن علوي گويند. اين اطلاق منشاء نسَبي دارد.
== بکتاشیه ==
* کاربرد دیگر کلمه علوی در مقابل عثماني است. عثمانی ها افرادی بودند که پس از قتل عثمان، امام علي(ع) را در اين قتل متهم نموده و براي انتقام خون عثمان به عايشه و معاويه پيوستند، در مقابل به طرفداران امام علی(ع) علوی گفته می شد.
بعضی بکتاشیه را نیز از علویان شمرده‌اند. اما این فرقه یکی از فرقه‌های صوفی شیعی مذهب می‌باشد که منسوب به «حاجی بکتاش ولی» بنام محمد بن ابراهیم و از مردم نیشابور خراسان بوده که در سال ۷۳۸ق در گذشته است. دراویش بکتاشی شیعی مذهب محبّ علی و در اقامه سوگواری ماه محرم کوشا هستند و در قرن پانزدهم میلادی در دولت عثمانی تشکیلات مرتّبی داشته و در آن مناطق دارای تکایا و خانقاه‌ها بوده‌اند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ماده بکتاشیه.</ref>
* کاربرد دیگر كلمه علوي اطلاق آن بر فرقه‌هايي است كه متهم به غلو درباره علي(ع) و برخي از امامان ديگر مي‌باشند. و آن‌طوري كه معروف است، اين عنوان بر فرقه نصيريه و اهل حق اطلاق مي‌شود.  


==بکتاشیه==
== نصیریه ==
بعضي بكتاشيه را نيز از علويان شمرده‌اند. اما اين فرقه يكي از فرقه‌هاي صوفي شيعي مذهب مي‌باشد كه منسوب به «حاجي بكتاش ولي» بنام محمد بن ابراهيم و از مردم نيشابور خراسان بوده كه در سال ۷۳۸ق در گذشته است. دراويش بكتاشي شيعي مذهب محبّ علي و در اقامه سوگواري ماه محرم كوشا هستند و در قرن پانزدهم ميلادي در دولت عثماني تشكيلات مرتّبي داشته و در آن مناطق داراي تكايا و خانقاه‌ها بوده‌اند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ماده بكتاشيه.</ref>  
نصیریه که عنوان علوی تقریباً مساوی با آن می‌باشد، یکی از فرقه‌های غلات شمرده شده که برخی تاریخ پیدایش آن‌ها را قرن پنجم هجری دانسته‌اند و به آنان انصاریه نیز گفته می‌شود.<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فِرَق و مذاهب کلامی، مرکز جهانی علوم اسلامی، اول، ۱۳۷۷ ش، ص۳۱۷.</ref>


==نصیریه==
در مورد مؤسس و تاریخ و محل پیدایش این فرقه اختلاف نظر وجود دارد. برخی گفته‌اند که این فرقه پیرو محمد بن نصیر نمیری است که امام علی النقی(ع) را «رب» و خودش را رسول از طرف آن حضرت پنداشته است.<ref>مرکز المصطفی، حیات محمد بن یعقوب کلینی (ره)، ص۸۹، و مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸ ش، ص۴۴۲.</ref> عده‌ای دیگری معتقدند که ابن نصیر وکیل امام یازدهم بوده است<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ماده نصیریه.</ref> و پیرو او به نمیریه معروف می‌باشد.<ref>معروف الحسینی، هاشم، شیعه در برابر معتزله و اشاعره، مترجم سیدمحمد صادق عبارف، آستان قدس رضوی، سوم، ۱۳۷۹ ش، ص۸۰.</ref> و به نظر برخی دیگر فرقه نصیریه احتمالاً از بغداد سرچشمه گرفته و مؤسس واقعی آن شخصی بنام خصیبی بوده که در دوران زمامداران آل بویه ابتدا در کرخ، حومه شیعه‌نشین بغداد به کار اشتغال داشته، لکن بعد از آن زندگی خانه به دوشی را اختیار نموده، و تعالیم خود را در موصل و حلب ترویج داده است. او در سال۳۴۶ق یا ۳۸۵ق در گذشته است. اعتقادات او توسط نوه‌اش طبرانی و شاگردان نوه‌اش در سال ۴۳۳ق به لاذیقه در کرانه شمالی سوریه در مناطق سلسله جبال مرزی و دشت کیلیکیه منتشر گردیده و عده‌ای را به آیین نصیر درآوردند.<ref>براند کاول، هیلن، تشیع، بی‌نا، بی‌تا، ص۴۲۳.</ref> در عصر حاضر فرقه نصیریه در سوریه (جبل انصاریه/جبل النصیریه) و در دشت کیلیکیه ترکیه و در اطراف ادنه و طرسوس و نیز در لبنان و جندالاردن شام و به خصوص در شهر طبریه ساکن هستند.<ref>همان، و فرهنگ فرق اسلامی، ص۴۴۳.</ref>
نصيريه كه عنوان علوي تقريباً مساوي با آن مي‌باشد، يكي از فرقه‌هاي غلات شمرده شده كه برخي تاريخ پيدايش آن‌ها را قرن پنجم هجري دانسته‌اند و به آنان انصاريه نيز گفته مي‌شود.<ref>رباني گلپايگاني، علي، فِرَق و مذاهب كلامي، مركز جهاني علوم اسلامي،‌اول، ۱۳۷۷ ش، ص۳۱۷.</ref>  


در مورد موسس و تاريخ و محل پيدايش اين فرقه اختلاف نظر وجود دارد. برخي گفته‌اند كه اين فرقه پيرو محمد بن نصير نميري است كه امام علي النقي(ع) را «رب» و خودش را رسول از طرف آن حضرت پنداشته است.<ref>مركز المصطفي، حيات محمد بن يعقوب كليني(ره)، ص۸۹، و مشكور، ‌محمدجواد، ‌فرهنگ فرق اسلامي، آستان قدس رضوي، ۱۳۶۸ ش، ص۴۴۲.</ref> عده‌اي ديگري معتقدند كه ابن نصير وكيل امام يازدهم بوده است<ref>دهخدا،‌ لغت‌نامه، ماده نصيريه.</ref> و پيرو او به نميريه معروف مي‌باشد.<ref>معروف الحسيني، هاشم، شيعه در برابر معتزله و اشاعره، مترجم سيدمحمد صادق عبارف، آستان قدس رضوي، سوم، ۱۳۷۹ ش، ص۸۰.</ref> و به نظر برخي ديگر فرقه نصيريه احتمالاً از بغداد سرچشمه گرفته و مؤسس واقعي آن شخصي بنام خصيبي بوده كه در دوران زمامداران آل بويه ابتدا در كرخ، حومه شيعه‌نشين بغداد به كار اشتغال داشته، لكن بعد از آن زندگي خانه به دوشي را اختيار نموده، و تعاليم خود را در موصل و حلب ترويج داده است. او در سال۳۴۶ق يا ۳۸۵ق در گذشته است. اعتقادات او توسط نوه‌اش طبراني و شاگردان نوه‌اش در سال ۴۳۳ق به لاذيقه در كرانه شمالي سوريه در مناطق سلسله جبال مرزي و دشت كيليكيه منتشر گرديده و عده‌اي را به آيين نصير درآوردند.<ref>براند كاول، ‌هيلن، تشيع، بي‌نا، بي‌تا، ص۴۲۳.</ref> در عصر حاضر فرقه نصيريه در سوريه (جبل انصاريه/جبل النصيريه) و در دشت كيليكيه تركيه و در اطراف ادنه و طرسوس و نيز در لبنان و جندالاردن شام و به خصوص در شهر طبريه ساكن هستند.<ref>همان، و فرهنگ فرق اسلامي، ص۴۴۳.</ref>  
== اهل حق ==
اما اهل حق که بیشتر در غرب ایران خصوصاً در استان کرمانشاه زندگی می‌کنند، برخی گفته‌اند که بعضی از نصیریان این اسم را برای خود برگزیده‌اند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ماده اهل حق.</ref> طوائف اهل حق به نام‌های مختلف، اهل حق اهل سرّ، یارستان، نصیری، علی‌اللّهی معروف می‌باشند که شارِب از نشانه‌های خاص آنان به شمار می‌آید.<ref>فرهنگ فرق اسلامی، ص۷۸.</ref> ریشه تاریخی این فرقه را برخی قرن دوم هجری و برخی دیگر قرن چهارم هجری دانسته و مؤسس آن را شخصی بنام مبارک شاه ملقب به خُوَشین معرفی کرده‌اند که با پیروان خود در لرستان زندگی می‌کرده‌اند.<ref>فِرَق و مذاهب کلامی، ص۳۲۳.</ref>


==اهل حق==
== عقاید ==
اما اهل حق كه بيشتر در غرب ايران خصوصاً در استان كرمانشاه زندگي مي‌كنند، ‌برخي گفته‌اند كه بعضي از نصيريان اين اسم را براي خود برگزيده‌اند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ‌ماده اهل حق.</ref> طوائف اهل حق به نام‌هاي مختلف، ‌اهل حق اهل سرّ، يارستان، نصيري، علي‌اللّهي معروف مي‌باشند كه شارِب از نشانه‌هاي خاص آنان به شمار مي‌آيد.<ref>فرهنگ فرق اسلامي، ص۷۸.</ref> ريشه تاريخي اين فرقه را برخي قرن دوم هجري و برخي ديگر قرن چهارم هجري دانسته و مؤسس آن را شخصي بنام مبارك شاه ملقب به خُوَشين معرفي كرده‌اند كه با پيروان خود در لرستان زندگي مي‌كرده‌اند.<ref>فِرَق و مذاهب كلامي، ص۳۲۳.</ref>
درباره وجوه تشابه و تمایز علویان با شیعیان، دو نظر مختلف از طرف محققین و نویسندگان مطرح شده است.


==عقاید==
=== غلو ===
درباره وجوه تشابه و تمايز علويان با شيعيان، دو نظر مختلف از طرف محققين و نويسندگان مطرح شده است.
یک نظر این است که علویان از فرقه‌های غالی هستند و غلو که در لغت به معنای گذشتن از حدّ و خارج شدن از حدّ اعتدال می‌باشد در مسائل نبوت و امامت موجب کفر و گمراهی می‌گردد.<ref>مفید، محمدبن‌محمد، تصحیح الاعتقاد، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۳ ش، ص۱۰۹.</ref> و بنابر فرموده علامه مجلسی غلوّ در مسائل دینی و اعتقادی با امور زیر تحقق پیدا می‌کند.
* اعتقاد به الوهیت پیامبر یا ائمه طاهرین.
* شریک قرار دادن آنان با خداوند در معبودیت، خالقیت و رازقیت.
* حلول یا اتحاد خدا با آنان.
* اعتقاد به آگاهی ائمه از غیب بدون وحی یا الهام الهی.
* اعتقاد به تناسخ ارواح ائمه در بدن‌های یکدیگر.
* عدم لزوم اطاعت خداوند با معرفت آنان.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۲۵، ص۳۶۴.</ref>


===غلو===
شهرستانی در ملل و نحل، نوبختی در فرق الشیعه، عبدالقاهر بغدادی در الفرق بین الفرق، علی ربانی گلپایگانی در فرق و مذاهب کلامی، دکترجواد مشکور در فرهنگ فرق اسلامی، دهخدا در لغت نامه آنان را از فرقه‌های غالی دانسته‌اند. در این صورت علویان نه تنها هیچ شباهتی با شیعیان امامیه ندارند بلکه از حوزه اسلام خارج می‌باشند و حتی از دیدگاه شریعت اسلام و معیارهای عقلی به حدّ نصاری و یهود هم نمی‌رسند.
یک نظر اين‌ است كه علويان از فرقه‌هاي غالي هستند و غلو كه در لغت به معناي گذشتن از حدّ و خارج شدن از حدّ اعتدال مي‌باشد در مسائل نبوت و امامت موجب كفر و گمراهي مي‌گردد.<ref>مفيد، محمدبن‌محمد، تصحيح الاعتقاد، قم، منشورات رضي، ۱۳۶۳ ش، ص۱۰۹.</ref> و بنابر فرموده علامه مجلسي غلوّ در مسائل ديني و اعتقادي با امور زير تحقق پيدا مي‌كند.  


* اعتقاد به الوهيت پيامبر يا ائمه طاهرين.
=== یکسانی با شیعه امامیه ===
* شريك قرار دادن آنان با خداوند در معبوديت، ‌خالقيت و رازقيت.
نظریه دوم بنا بر آنچه که در ملل و نحل آیت الله سبحانی، کتاب آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، و در فصلنامه طلوع ذکر گردیده،<ref>رضا برنجکار، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، انتشارات طه، پنجم، ۱۳۸۲ ش، ص۱۶۷، و فصلنامه طلوع، سال دوم شماره ۷، ص ۳–۱۱ منشورات مرکز جهانی علوم اسلامی.</ref> این است که علویان هیچ تمایزی با شیعیان دوازده امامی ندارند بلکه آنان عین شیعه دوازده امامی هستند و مورد تهمت‌های ناروای مخالفین سنی مذهب خصوصاً عثمانیان قرار گرفته و غلوّ را به آنان نسبت داده‌اند.
* حلول يا اتحاد خدا با آنان.
* اعتقاد به آگاهي ائمه از غيب بدون وحي يا الهام الهي.
* اعتقاد به تناسخ ارواح ائمه در بدن‌هاي يكديگر.
* عدم لزوم اطاعت خداوند با معرفت آنان.<ref>مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء، دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۲۵، ص۳۶۴.</ref>
 
شهرستاني در ملل و نحل، ‌نوبختي در فرق الشيعه، عبدالقاهر بغدادي در الفرق بين الفرق، علي رباني گلپايگاني در فرق و مذاهب كلامي، دكترجواد مشكور در فرهنگ فرق اسلامي، دهخدا در لغت نامه آنان را از فرقه‌هاي غالي دانسته اند. در اين صورت علويان نه تنها هيچ شباهتی با شيعيان اماميه ندارند بلكه از حوزه اسلام خارج مي‌باشند و حتي از ديدگاه شريعت اسلام و معيارهاي عقلي به حدّ نصاري و يهود هم نمي‌رسند.
 
===یکسانی با شیعه امامیه===
نظريه دوم بنا بر آنچه كه در ملل و نحل آيت الله سبحاني، كتاب آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي، و در فصلنامه طلوع ذكر گرديده،<ref>رضا برنجكار، آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي، انتشارات طه، پنجم،‌ ۱۳۸۲ ش، ص۱۶۷، و فصلنامه طلوع، سال دوم شماره ۷،‌ص ۳-۱۱ منشورات مركز جهاني علوم اسلامي.</ref> اين است كه علويان هيچ تمايزي با شيعيان دوازده امامي ندارند بلكه آنان عين شيعه دوازده امامي هستند و مورد تهمت‌هاي نارواي مخالفين سني مذهب خصوصاً عثمانيان قرار گرفته و غلوّ را به آنان نسبت داده‌اند.  
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==
 
* فرق و مذاهب كلامي؛ تأليف علي رباني گلپايگاني.  
== برای مطالعهٔ بیشتر ==
* بحوث في‌الملل و النحل ج۸؛ تأليف آيت الله سبحاني.  
* فرق و مذاهب کلامی؛ تألیف علی ربانی گلپایگانی.
* تشيع؛ تأليف براند كارل هيلن.  
* بحوث فی‌الملل و النحل ج۸؛ تألیف آیت الله سبحانی.
* فرهنگ فرق اسلامي؛ تأليف محمدجواد مشكور.
* تشیع؛ تألیف براند کارل هیلن.
* فرهنگ فرق اسلامی؛ تألیف محمدجواد مشکور.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}


{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}