اولوا الالباب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

از مهمترین ویژگی خردمندان وفا و تعهد به عهدی است که با خداوند بسته‌اند. عهد خداوند در این آیه مطلق است و امور زیادی را شامل می‌شود. برخی مفسرین بزرگترین عهد با خداوند را ایمان می‌دانند.<ref>فی ظلال القرآن، جلد۴، صفحه ۲۰۵۷</ref> برخی دیگر عهدهای فطری مانند توحید و توجه به حق و عدالت و عهدهای شرعی را در رابطه با عهود مومنان با خداوند و پیامبر(ص) مصداق این آیه می‌دانند.<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۴</ref>

خردمندان به آنچه که خداوند بدان امر کرده است می‌پیوندند. در اینکه فرمان خداوند چه چیزی است اقوال مختلفی گفته شده است. برخی هر امر تشریعی را جزء آن می‌دانند. [[علامه طباطبایی]] آن را متوجه صله‌رحم دانسته است. «آیه مورد بحث از آنجایی که مطلق است دلالت می‌کند بر هر صله‌ای که خدا به آن امر فرموده که از معروفترین مصادیق آن صله رحم است‏.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۸</ref>

فرق میان «خشیت» و «خوف» این است که خشیت به معنای تأثر قلب از اقبال و روی آوردن شر یا نظیر آن است، و خوف به معنای تأثر عملی انسان است به اینکه از ترس در مقام اقدام برآمده و وسائل گریز از شر و محذور را هم فراهم سازد، هر چند که در دل متأثر نگشته، دچار هراس نشده باشد.<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۹</ref>

خردمندان در مقابل مصیبت و معصیت صبور هستند. و نیز برای اطاعت خداوند: «آنان که بر اجرای فرمانهای الهی صبر پیشه کنند و زحمت تکالیف را بر خود هموار سازند و در برابر ناگواریها که بر نفوس و اموالشان وارد می‌شود مقاوم باشند و از ارتکاب گناهان خودداری کنند.»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref> و این صبر برای رضایت و خشنودی خداست: «در این امور و مراحل هدفشان، خواست رضای خدا باشد، نه اغراض دنیوی‏»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref>

گر چه اقامه نماز یکی از مصادیق وفاء بعهد اللَّه، و حتی مصداق زنده‌ای برای حفظ پیوندهای الهی و از یک نظر از مصادیق صبر و استقامت است، ولی از آنجا که این مفاهیم کلی پاره‌ای از مصداق‌های بسیار مهم دارد که در سرنوشت انسان فوق‌العاده مؤثر است، در این جمله روی آنها انگشت گذارده شده است.<ref>تفسیر نمونه، جلد۱۰، صفحه ۱۸۹</ref>

خردمندان بدی را با خوبی جواب می‌دهند. بدیها را با پاسخ نیک و عمل نیک می‌زدایند در تفسیر [[جوامع الجامع]] آمده: «با انجام دادن کارهای نیک بدیها را می‌زدایند، چنان‌که در حدیث وارد شده است: بعد از هر گناه حسنه‌ای انجام ده تا آن را محو سازد. ابن عبّاس می‌گوید معنای آیه این است: با سخنان نیکو حرفهای بد دیگران را ردّ می‌کنند. از حسن بصری نقل شده است که وقتی دیگران آنان را محروم کنند آنها عطا کنند و اگر مورد ستم واقع شوند عفو و گذشت کنند و اگر با آنها قطع رابطه شود بپیوندند.»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۵</ref>

برخی مفسرین در تفسیر از بین بردن بدی با خوبی می‌گویند با انجام طاعات و عبادات، معصیت را دور می‌کنند.<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، جلد۶، صفحه ۲۴۵</ref>

جایگاه کسانی که چنین اوصافی دارند قطعاً بهشت است. [[شیخ طبرسی]] در تفسیر [[مجمع البیان]] می‌فرماید: «اینها که صفاتشان را برشمردیم بر ایشان پاداش بهشت است. در اینجا منظور از «دار» بهشت و منظور از «عقبی» پاداش است که عاقبت پسندیده است» ‏<ref>ترجمه تفسیر مجمع البیان، جلد۱۳، صفحه ۵۵</ref>

از ویژگی‌های اولوالالباب که در قرآن تکرار شده است، پندپذیری و عبرت‌گیری آنان است. «پند کسی پذیرد که خرد دارد.»<ref>تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، جلد ۵، صفحه۱۸۸</ref> در سوره زمر آمده است که تنها خردمندان هستند که پند می‌پذیرند:{{قرآن|إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه=تنها خردمندانند که پند پذیرند.|سوره=زمر|آیه=۹}} در آیه ۲۱ این سوره دگرگونی‌های طبیعیت از قبیل باران و چشمه‌های آب در زمین و کشت و زرع و سپس خشکی و زردی آن را نشانه‌هایی می‌داند که برای خردمندان پند و ذکر است. در آیه ۲۹ [[سوره صاد]] می‌فرماید ما این قرآن را بر تو نازل کردیم تا در آیات بیندیشند و خردمندان هستند که پند می‌پذیرند. در این آیه خردمندان کسانی هستند که درباره آیات تدبر می‌کنند. در آیه ۵۲ [[سوره ابراهیم]] گفته شده که این قرآن ابلاغ شده است تا مردم انذار یابند و بدانند که خداوند معبودی یگانه است و برای اینکه خردمندان پند بگیرند.

در [[سوره غافر]]، پس از آنکه می‌گوید که موسی را هدایت کردیم و تورات را به میراث آوردیم گفته شده که هدایت و ذکر برای اولوا الالباب است. در آیات ۴۳ سوره صاد، ۱۹ [[سوره رعد]] و ۲۶۹ [[سوره بقره]] درباره اینکه خردمندان پند پذیرند آمده است. در [[سوره یوسف]] داستان گذشتگان را عبرتی برای خردمندان می‌داند. و در جایی دیگر، خلقت آسمان و زمین و اختلاف شب و روز را نشانه‌هایی برای خردمندان می‌داند.<ref>آیه ۱۹۰ سوره آل‌عمران</ref>