نصف بودن دیه زن: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۷۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۵: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
مهم‌ترین دلیل تفاوت دیه زن و مرد، روایات پیامبر و اهل بیت(ع) و اجماع فقیهان شیعه و سنی است. از نظر فقهی دلیل احکام تعبد نسبت به احکام الهی و سنت پیامبر اکرم(ص) است. البته تعبد در برابر احکام اسلام، با تفکر در مورد حکمت احکام منافات ندارد. هر چند ممکن است به تمامی حکمت‌های نهفته در آن پی نبریم. چون ما معتقدیم که احکام شریعت، تابع مصالح و مفاسدند و در همه آن‌ها، منافع مردم و دفع ضرر از آن‌ها لحاظ شده است.  
روایات پیامبر و اهل بیت(ع) و اجماع فقیهان شیعه و سنی مبنی بر نصف بودن دیه زن نسبت به مرد است. از نظر فقهی دلیل احکام تعبد نسبت به احکام الهی و سنت پیامبر اکرم(ص) است. البته تعبد در برابر احکام اسلام، با تفکر در مورد حکمت احکام منافات ندارد. هر چند ممکن است به تمامی حکمت‌های نهفته در آن پی نبریم. چون ما معتقدیم که احکام شریعت، تابع مصالح و مفاسدند و در همه آن‌ها، منافع مردم و دفع ضرر از آن‌ها لحاظ شده است.  


احکام الهی به گونه‌ای وضع شده‌اند که بیش‌ترین خیر، به اکثر افراد جامعه رسانده شود. گرچه ممکن است به خاطر شرایط و محدودیت‌های واقعی زندگی دنیا، برخی از انسان‌ها از بهره‌هایی محروم بمانند که این افراد نیز اگر از اهل ایمان باشند، خدا در جهان آخرت در مقابل پای‌بندی به قوانین الهی، عوض آن را به آنان خواهد داد.  
احکام الهی به گونه‌ای وضع شده‌اند که بیش‌ترین خیر، به اکثر افراد جامعه رسانده شود. گرچه ممکن است به خاطر شرایط و محدودیت‌های واقعی زندگی دنیا، برخی از انسان‌ها از بهره‌هایی محروم بمانند که این افراد نیز اگر از اهل ایمان باشند، خدا در جهان آخرت در مقابل پای‌بندی به قوانین الهی، عوض آن را به آنان خواهد داد.  
خط ۳۸: خط ۳۷:


==حکمت تفاوت==
==حکمت تفاوت==
با توجه به دلایل مزبور، جای هیچ گونه شک نیست به این که تفاوت دیه زن و مرد از احکام قطعی اسلام است، باقی نمی‌ماند. اما این پرسش هم چنان مطرح است که چرا شارع مقدس دیه زنان را نصف دیه مردان قرار داده است؟ و حکمت این مسئله چیست؟ چه توجیه عقلی و عرفی برای این حکم وجود دارد؟ اگر اسلام دین مساوات و برابری است پس چرا دیه زن، نصف دیه مرد باشد؟
دیه برعکس آنچه که در فارسی گفته می‌شود «خون‌بها»، بهای خون نیست. ارزش خون انسان را با این چیزها نمی‌توان تأمین کرد. از منظر قرآن کریم خون یک انسان برابر با خون همه انسان‌هاست و آن هم با پول و نظایر آن قابل مبادله نیست. نقش دیه این است که هم مجازاتی است برای کسی که به اشتباه باعث مرگ دیگری شده تا هم او و هم کلیت جامعه اسلامی نسبت به اموری که با جان انسان‌ها سر و کار دارد دقت بیشتری داشته باشند. و هم نوعی جبران خسارت اقتصادی است که به خانواده مقتول وارد شده است؛ یعنی مردی یا زنی در یک خانواده از میان رفته است جای او به عنوان کسی که بالفعل یا بالقوه یک نیروی اقتصادی محسوب می‌شود، خالی است و این خلأ، خسارت اقتصادی‌ای به آن خانواده وارد می‌کند. دیه برای جبران خسارت وارده است. پس دیه، بهای خون نیست تا گفته شود پس خون مرد رنگین‌تر از خون زن است.<ref>ناصر مکارم شیرازی، دروس خارج فقه، بحث دیات، روزنامه آموزشی پژوهشی فیضیه، شماره ۱۸، ص۵.</ref>
دیه برعکس آنچه که در فارسی گفته می‌شود «خون‌بها»، بهای خون نیست. ارزش خون انسان را با این چیزها نمی‌توان تأمین کرد. از منظر قرآن کریم خون یک انسان برابر با خون همه انسان‌هاست و آن هم با پول و نظایر آن قابل مبادله نیست. نقش دیه این است که هم مجازاتی است برای کسی که به اشتباه باعث مرگ دیگری شده تا هم او و هم کلیت جامعه اسلامی نسبت به اموری که با جان انسان‌ها سر و کار دارد دقت بیشتری داشته باشند. و هم نوعی جبران خسارت اقتصادی است که به خانواده مقتول وارد شده است؛ یعنی مردی یا زنی در یک خانواده از میان رفته است جای او به عنوان کسی که بالفعل یا بالقوه یک نیروی اقتصادی محسوب می‌شود، خالی است و این خلأ، خسارت اقتصادی‌ای به آن خانواده وارد می‌کند. دیه برای جبران خسارت وارده است. پس دیه، بهای خون نیست تا گفته شود پس خون مرد رنگین‌تر از خون زن است.<ref>ناصر مکارم شیرازی، دروس خارج فقه، بحث دیات، روزنامه آموزشی پژوهشی فیضیه، شماره ۱۸، ص۵.</ref>


خط ۴۸: خط ۴۵:
واقعیت را باید پذیرفت و بین شعار با واقعیت تفکیک کرد. زن و مرد بر اساس حکمت و برای فعالیت‌های متفاوتی خلق شده‌اند. واقعیت این است که زن باید باردار شود، بچه داشته باشد، دوران بارداری، شیردادن، و حمایت و حضانت از بچه، دورانی است که مقدار زیادی از بهترین بخش عمر زن را می‌گیرد و این خدمت بسیار بزرگی به جامعه است ولی کاری اقتصادی و درآمدزا نیست. افزون بر این، وضع حمل مقدار زیادی از نیروی جسمانی زن را می‌گیرد و هر چه فرزند بیش‌تر به دنیا بیاورد، در واقع ایثارگری بیش‌تری کرده است. آفرینش زن این گونه است و با شعار نمی‌توان آفرینش را عوض کرد. هر تلاشی برای تغییر مسیری که آفرینش برای تداوم نوع انسان قرار داده است نه تنها با شکست رو به رو می‌شود بلکه در بلند مدت خسارت‌های جبران ناپذیری را به جوامع انسانی می‌زند.  
واقعیت را باید پذیرفت و بین شعار با واقعیت تفکیک کرد. زن و مرد بر اساس حکمت و برای فعالیت‌های متفاوتی خلق شده‌اند. واقعیت این است که زن باید باردار شود، بچه داشته باشد، دوران بارداری، شیردادن، و حمایت و حضانت از بچه، دورانی است که مقدار زیادی از بهترین بخش عمر زن را می‌گیرد و این خدمت بسیار بزرگی به جامعه است ولی کاری اقتصادی و درآمدزا نیست. افزون بر این، وضع حمل مقدار زیادی از نیروی جسمانی زن را می‌گیرد و هر چه فرزند بیش‌تر به دنیا بیاورد، در واقع ایثارگری بیش‌تری کرده است. آفرینش زن این گونه است و با شعار نمی‌توان آفرینش را عوض کرد. هر تلاشی برای تغییر مسیری که آفرینش برای تداوم نوع انسان قرار داده است نه تنها با شکست رو به رو می‌شود بلکه در بلند مدت خسارت‌های جبران ناپذیری را به جوامع انسانی می‌زند.  


واقعیت دیگر، تفاوت ساختمان جسمی زن و مرد است که باعث گردیده بسیاری از کارهای اجتماعی، به دلیل خشن و مشقت‌بار بودن آن، بر عهده مردان باشد؛ چون آن دو از نظر جسمی تفاوت دارند.
واقعیت دیگر، تفاوت ساختمان جسمی زن و مرد است که باعث گردیده بسیاری از کارهای اجتماعی، به دلیل خشن و مشقت‌بار بودن آن، بر عهده مردان باشد؛ چون آن دو از نظر جسمی تفاوت دارند. پس در اسلام از نظر بعد انسانی و الهی و ارزشی، تفاوتی بین زن و مرد نیست. تفاوت در بازده اقتصادی است و حکمت تفاوت دیه، به عنوان جبران خسارت، نیز بر این معیار توجیه پذیر است.<ref>ر.ک. همان، ص۸–۵؛ و عبدالله جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، قم، اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ص۴۲۱؛ محمد رشید رضا، المنار، ج۵، ص۳۳۲.</ref>
 
==مدافعان تساوی بودن دیه زن و مرد==
برخی فقها و نواندیشان دینی با استناد بر اینکه قرآن تفاوتی بر دیه زن و مرد نگذاشته است، حکم بر تساوی دیه زن و مرد داده‌اند. این عده اعتقاد دارند عدالت و قرآن فرقی بین مرد و زن قائل نیست.<ref>نشست «بررسی تفاوت دیه زن و مرد از منظر کتاب و سنت»، محمدعلی ایازی، سایت معاونت امور زنان و خانواده,ریاست جمهوری</ref> [[آیت الله صانعی]] با استناد بر اطلاق آیه ۹۲ سوره نساء رای به تساوی دیه داده است.<ref>بررسی و نقد ادلّة نظریة آیت الله صانعی در برابری دیة زن و مرد، محمد ابراهیم نژاد، فقه و حقوق اسلامی سال هفتم بهار و تابستان 1395 شماره 12</ref>


پس در اسلام از نظر بعد انسانی و الهی و ارزشی، تفاوتی بین زن و مرد نیست. تفاوت در بازده اقتصادی است و حکمت تفاوت دیه، به عنوان جبران خسارت، نیز بر این معیار توجیه پذیر است.<ref>ر.ک. همان، ص۸–۵؛ و عبدالله جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، قم، اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ص۴۲۱؛ محمد رشید رضا، المنار، ج۵، ص۳۳۲.</ref>
مطابق رأی دیوان عالی کشور در ایران "صندوق تأمین خسارت‌های بدنی" مکلف به پرداخت مابه‌التفاوت دیه کلیه جنایات علیه زنان شده است.


==دریافت کننده دیه==
==دریافت کننده دیه==
automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۰۱۱

ویرایش