۷٬۱۳۸
ویرایش
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (Nazarzadeh صفحهٔ «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کردهای» را به مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کردهای که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
|||
(۴۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
آیا روایتی با سند صحیح از امام علی(ع) به این مضمون وجود دارد: | آیا روایتی با سند صحیح از امام علی(ع) به این مضمون وجود دارد: «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کردهای»؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
[[پرونده:Etteqe shar man ahsanta elayh.jpg|بندانگشتی|قطعه خوشنویسی از ضرب المثل اتق شر من احسنت الیه، به خط مصطفی حلیم (۱۳۴۷ق).]] | |||
'''مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کردهای'''، (به عربی: اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ اِلَیْهِ) ضربالمثلی قدیمی و عربی، که به اشتباه به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است. برخی [[مفسران]] از این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ [[سوره توبه]] که [[منافق|منافقان]] پس از آنکه مورد احسان [[خدا]] و [[پیامبر(ص)]] قرار گرفتند، به جای [[سپاسگزاری]]، [[عیبجویی]] و انکار کردند، بهره بردهاند. | |||
دلالت ضربالمثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کردهای باش» را بر این دانستهاند که شر و بدی افرادی که انسان به آنها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلختر دانستهاند و آسیب بیشتری به انسان میرساند. | |||
== | ==ضربالمثل== | ||
اصل جمله | اصل جمله «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کردهای»، عبارت «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ الَیْهِ» است. [[ابوالفتوح رازی]]، مفسر شیعه قرن ششم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثلی مشهور نقل کرده است.<ref>ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.</ref> میدانی نیشابوری<ref>میدانی نیشابوری، احمد بن محمد بن ابراهیم، مجمع الأمثال، به تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت، دار المعرفة، ج۱، ص۱۴۵.</ref>، عالم و ادیب قرن ششم قمری، و احمد بن ابراهیم ثعلبی<ref>ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، به اشراف صلاح باعثمان و دیگران، جده، دار التفسیر، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸.</ref> مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] در قرن پنجم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثل ذکر کردهاند. | ||
این جمله | از این عبارت در منابع روایی [[شیعه]]<ref>موسوی، سید سلیمان و محمد میرزایی، «بررس جمله اتق شر من احسنت الیه از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزههای دینی»، در فصلنامه آموزههای حدیثی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۲۷.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة، بیروت، دارالکتاب العربی، ١٤٠٥ق، ص۶۰.</ref> به عنوان روایت یاد نشده است. این گفتار در برخی نوشتههای متأخر به اشتباه، به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است.<ref name=":0">امامی خوئی، محمدامین، مرآة الشرق، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۹.</ref> | ||
==کاربردها== | ==کاربردها== | ||
از | از این ضربالمثل در موارد متعدد دینی و ادبی استفاده شده: | ||
* بسیاری از مفسران اهلسنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸؛ زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۶.</ref> و برخی از مفسران شیعه<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.</ref> به این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ [[سوره توبه]] اشاره کردهاند. [[منافقان]] پیش از حکومت [[پیامبر(ص)]] از نظر اقتصادی زندگی سختی داشتند و پس از آغاز حکومت وی با بهره بردن از [[غنیمت|غنائم]]، ثروتمند شدند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۹.</ref> بر اساس این آیه، منافقان به [[عیبجویی]] و انکار نپرداختند مگر پس از آنکه مورد احسان خدا و پیامبر(ص) قرار گرفتند. | |||
بسیاری از مفسران | |||
* نصرالله منشی در کتاب کلیله و دمنه<ref>نصرالله منشی، کلیله و دمنه، باب الصائغ و السیاح، [https://ganjoor.net/monshi/kelile-demni/zargarosayyah/sh3/ بخش ۳].</ref> و [[مولوی]] در کتاب [[مثنوی معنوی (کتاب)|مثنوی معنوی]] از این عبارت بهره بردهاند.<ref>فاضلی، قادر، فرهنگ موضوعی ادب فارسی (ویژه مثنوی معنوی)، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۷۹.</ref> | |||
{{جعبه گفتاورد | |||
|عنوان = | |||
|گفتاورد = <small>امام صادق(ع):</small> | |||
«با همه مردم به نیکی رفتار کن؛ زیرا اگر او اهل نیکی نیست تو اهل نیکی هستی.» | |||
|منبع = <small>الکافی، اسلامیه، ج۴، ص۲۷.</small> | |||
|تراز = چپ | |||
|عرض = 200px | |||
|حاشیه = 2px | |||
}} | |||
== محتوا == | |||
دلالت ضربالمثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کردهای باش» را بر این دانستهاند که شر و بدی افرادی که انسان به آنها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلختر دانستهاند که آسیب بیشتری به انسان میرساند و انسان باید بیشتر مراقب خطر این افراد باشد. محمد بن عبدالرحمن سخاوی، عالم اهلسنت، محتوای این ضربالمثل را به افراد لئیم و پست اختصاص داده است.<ref>سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، المقاصد الحسنة في بيان كثير من الأحاديث المشتهرة على الألسنة، ١٤٠٥ق، ص۷۶۳.</ref> | |||
برخی معتقدند این ضرب المثل به معنای نفی نیکی کردن به دیگران است که در این صورت با آموزههای اسلامی منافات دارد؛ زیرا در [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]] سفارش شده به همه افراد چه اهل نیکی باشد یا نباشد، نیکی شود و چنین استدلال شده که اگر او اهل نیکی نیست، تو اهل نیکی هستی.<ref>کلینی، الکافی، به تصحیح محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۷.</ref> | |||
بر پایه آیات ۳۵ تا ۳۶ [[سوره فصلت]]، یکی از ویژگیهای نیک انسان این است که در برابر بدی دیگران به آنها خوبی کند. در آیه ۵۴ [[سوره قصص]] نیز، نیکی در برابر بدی ستوده شده است. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*[https://hd.razavi.ac.ir/article_2.html بررسی جمله «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ اَحْسَنتَ اِلَیْه» از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با | *[https://hd.razavi.ac.ir/article_2.html بررسی جمله «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ اَحْسَنتَ اِلَیْه» از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزههای دینی]. | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = حدیث | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = منبعشناسی | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
خط ۵۶: | خط ۵۴: | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = شد | ||
| لینکدهی = | | لینکدهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| بازبینی=شد | |||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت = ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
[[رده:فقه الحدیث]] | |||
[[رده:مقالههای پیشنهادی]] |