نقد بر گزارش کشتار بنی‌قریظه
جریان قبیله بنی قریظه چه بود؟ آیا پیامبر دستور کشتار عده‌ای از یهودیان بنی قریظه را دادند؟
بنی‌قریظه از قبیله‌های یهودی ساکن مدینه بودند. پیامبر اسلام(ص) پس از مهاجرت به مدینه، برای ایجاد اتحاد میان مسلمانان و یهودیان پیمان دفاعی‌ای میان سه قوم یهود و مسلمانان می‌بندد. بر اساس این پیمان، قرار شد که یهودیان، به ضرر اسلام قدمی برندارند به دشمنان مسلمانان کمک نکنند. هرگاه بر خلاف این قرارداد رفتار کنند پیامبر(ص) در مورد ایشان در انجام هر تصمیمی، مختار خواهد بود. بنی‌قریظه با کمک کردن به مشرکان در جنگ احزاب، علیه مسلمانان پیمان‌شکنی کردند. بعد از پیروزی مسلمانان در جنگ احزاب، طبق قرارداد، مردان جنگی این قبیله اعدام، اموالشان مصادره و زنان و فرزندانشان اسیر شد.
پیمان صلح میان یهودیان و مسلمانان
بعد از مهاجرت پیامبر(ص) به یثرب، پیامبر(ص) برای ایجاد اتحاد سیاسی و ساختن مقر حکومتی تصمیم به ایجاد قرارداد و پیمان دفاعی میان سه قوم یهود که در اطراف مدینه مستقر بودند، با مسلمانان می‌گیرد. بر اساس این پیمان که میان پیامبر و سه قوم (بنی‌قینقاع، بنی‌قریظه و بنی‌نضیر) نوشته شد قرار بر این شد که یهودیان، هرگز به ضرر پیامبر و یاران وی قدمی برندارند، به وسیله زبان و دست ضرری به او نرسانند و اسلحه و مَرکب در اختیار دشمنان مسلمانان نگذارند. هر گاه بر خلاف متن این قرار داد رفتار کنند پیامبر(ص) در ریختن خون آن‌ها، ضبط اموال و اسیر کردن زنان و فرزندان آن‌ها مختار خواهد بود.[۱]
پیمان شکنی و شکست یهودیان مدینه
قبیله بنی قریظه در جنگ خندق با لشکر مشرکان برای از بین بردن اسلام همکاری کرد. از آنجا که سپاه مشرکان، به دلیل وجود خندق‌هائی که در اطراف شهر کنده شده بود، نتوانستند به داخل شهر وارد شوند، از یهودیان بنی قریظه کمک خواستند تا از داخل با مسلمانان درگیر شوند و جنگ داخلی در شهر به وجود بیاورند تا بدین وسیله مسلمانان مشغول جنگ داخلی شوند و سپاه اعراب از خندق‌ها عبور کرده و لشکر اسلام را از بین ببرند. این نقشه عملی نشد و سپاه مشرکان با شکست مواجه شد و به مکه بازگشت و یهودیان پیمان‌شکن، تنها ماندند.
پاسخ به پیمان شکنی بنی‌قریظه
پیامبر(ص) بعد از پیمان شکنی بنی‌قریظه و شکست کفار، سرتاسر دژ بنی‌قریظه را محاصره کرد. پس از مدتی اینان نیز همانند یهودیان دیگر تسلیم شدند. قبیله اوس به پاس پیمانی که با یهودیان بنی‌قریظه داشتند خواستار بخشش آن‌ها از طرف پیامبر شدند. پیامبر(ص) در برابر درخواست‌های آن‌ها داوری سعد ابن معاذ که از سران قبیله اوس و هم پیمان یهودیان بنی‌قریظه بود را پذیرفت و یهودیان نیز داوری سعد ابن معاذ را قبول کردند.[۲] سعد ابن معاذ نیز حکم اعدام مردان جنگی و تقسیم اموال و اسیر شدن زنان و فرزندان آن‌ها را که طبق قرار داد و پیمانی بود که قبلاً میان مسلمانان و یهودیان بسته شده بود، داد، که بر اساس متن قرار داد و حکم داور این کار عملی شد.
بخشیده شدن بنی قینقاع و بنی نضیر
پیامبر با دو بنی قینقاع و بنی نضیر با وجود خیانت این دو قبیله با گذشت رفتار نمود و از خون آن‌ها گذشت. علی رغم گذشت پیامبر از قبیله بنی‌قینقاع و بنی‌نضیر، آن‌ها در جنگ خیبر دسیسه کرده و مشرکان مکه را علیه مسلمانان شوراندند. پیامبر(ص) پس از فتح خیبر از گناه ایشان گذشت و آن‌ها را طبق قرار دادی وا گذاشت.