پیام قرآن (کتاب)
لطفاً در مورد محتوای تفسیر موضوعی پیام قرآن تألیف آیت الله مکارم شیرازی توضیحات جامعی ارایه دهید و همه جلدها و موضوعات مطرح شده در آنها را معرفی کنید؟
محتوای این تفسیر که به فرموده خود استاد در ده سال به نگارش درآمده تنها گوشه ای از معارف و علوم قرآن است که وی توفیق نگارش آن را یافته است چرا که قرآن کریم برای تمام اعصار زندگی بشر بوده و هر قدر که از وجود این قرآن می‌گذرد معارف و علوم بیشتری از آن به دست می‌آید.
استاد در مقدمه این کتاب می‌فرماید: برای تفسیر موضوعی دو روش وجود دارد: یکی از این روش‌ها این است که ما قبل از هر چیز به گردآوری تمام آیاتی که درباره یک موضوع در سر تا سر قرآن وارد شده بپردازیم و بدون پیش داوری‌های قبلی، این آیات را در کنار هم چیده و یک به یک تفسیر کنیم و بعد در یک جمع‌بندی رابطه آنها را با یکدیگر در نظر گرفته و از مجموع آنها به یک ترسیم کلی دست یابیم. در «پیام قرآن» این روش را انتخاب کرده‌ایم.[۱]
جلد ۱: معرفت و شناخت در قرآن: شامل
مسئله شناخت «معرفت» در پنج فصل:
۱. قرآن و لزوم معرفت «۴۰ نکته قرآنی درباره اهمیت علم».
۲. منابع و طرق معرفت: در شش موضوع: احساس و تجربه ـ عقل و تحلیل‌های منطقی ـ تاریخ مدون و غیر مدون ـ فطرت و وجدان ـ وحی و پیام‌های الهی ـ کشف و شهود.
۳. موانع و آفات معرفت «۲۰ مورد».
۴. زمینه‌های معرفت: در پنج موضوع: رابطه تقوی و معرفت ـ رابطه ایمان و معرفت ـ رابطه «صبر» و «شکر» و معرفت ـ معرفت زمینه‌ساز معرفت ـ رابطه خوف و معرفت.
جلد ۲: خداجوئی و خداشناسی در قرآن: شامل
- انگیزه‌های خداجوئی: در سه فصل: انگیزه عقلی ـ انگیزه عاطفی ـ انگیزه فطری معرفت
- براهین خداشناسی: در دو برهان مانند: برهان نظم ـ نشانه‌های او در هدایت فطری و غریزی.
جلد ۳: طرق معرفه الله در قرآن
- طرق معرفت در پنج فصل: برهان تغییر و حرکت ـ برهان وجوب و امکان ـ برهان علت و معلول ـ برهان صدیقین ـ فطرت خداشناسی.
- دلائل توحید در شش فصل: گواهی فطرت بر یکتائی ـ هماهنگی برهان ـ دلیل صرف الوجود ـ دلیل فیض و هدایت ـ برهان ترکب ـ توحید و ادله نقلی.
- سرچشمه‌های شرک در پنج فصل: حدس و تخمین ـ حس گرائی ـ منافع خیالی ـ عامل تقلید و استعمار.
- شاخه‌های توحید در شش فصل: توحید ذات و صفات ـ توحید در عبادت ـ توحید افعالی ـ توحید ربوبیت ـ توحید مالکیت و حاکمیت تکوینی.
جلد ۴: صفات جمال و جلال در قرآن
- تقسیم صفات خدا، در دو فصل: علم نامحدود ـ قدرت بی پایان.
- صفات فعل.
- عدل الهی.
- شاخه‌های علم در پنج موضوع: سمیع و بصیر ـ حکیم ـ اراده و مشیت.
جلد ۵: معاد در قرآن
- اهمیت معاد از دیدگاه قرآن.
- تعبیرات کلی قرآن درباره رستاخیز در هشت تعبیر: قیامت، احیاء موتی، بعث، حشر، نشر، معاد، لقاء الله، رجوع الی الله.
- هفتاد نام «توصیف» قیامت در قرآن.
- دلائل امکان معاد در پنج دلیل.
- دلائل وقوع معاد در هفت دلیل.
- معاد جسمانی در هشت آیه.
- دروازه عالم بقاء در دو فصل: مرگ ـ برزخ.
جلد ۶: معاد در قرآن ادامه جلد ۵.
۱. نشانه‌های رستاخیز؛ ۲. نشانه‌های پایان جهان؛ ۳. نشانه‌های آغاز قیامت؛ ۴. محکمه عدل الهی؛ ۵. بعثت و بهشتیان در نه فصل؛ ۶. دوزخ و دوزخیان در شش بخش؛ ۷. مسئله شفاعت و قرآن؛ ۸. اعراف و اعرافیان کیانند؟
جلد ۷: نبوت عامه در قرآن
۱. فلسفه بعثت از دیدگاه قرآن؛ ۲. ویژگی‌های عمومی پیامبران؛ ۳. شرایط رسالت؛ ۴. تنزیه انبیاء؛ ۵. دلائل عصمت انبیاء؛ ۶. مقام علمی انبیاء؛ ۷. طرق شناخت سفیران الهی در چهار فصل: اعجاز ـ بررسی محتوای دعوت ـ گردآوری قرائن ـ گواهی پیامبران پیشین؛ ۸. مسئله وحی؛ ۹. اصول کلی دعوت انبیاء؛ ۱۰. فرق میان رسول و نبی.
جلد ۸: نبوت خاصه در قرآن
۱. پیامبر اسلام در قرآن؛ ۲. دلائل صدق ادعای پیامبر در دو بخش: نفوذ و جاذبه ـ اعجاز قرآن در هفت دلیل: ۱. اعجاز از نظر بلاغت و فصاحت ۲. اعجاز از نظر معارف الهی ۳. اعجاز از نظر علوم روز و کشف اکتشافات علمی ۴. اعجاز از نظر تاریخ ۵. اعجاز از نظر وضع قوانین ۶. اعجاز از نظر اخبار غیبی ۷. اعجاز از نظر عدم تضاد و اختلاف.
بخش سوم: بشارت و اشارات
جلد ۹: امامت و ولایت در قرآن
۱. امامت چیست؟ ۲. ولایت و امامت عامه در قرآن «چهار حدیث»؛ ۳. شرایط و صفات ویژه امام؛ ۴. ولایت تکوینی پیامبران و امامان؛ ۵. ولایت و امامت خاصه «در سی آیه»؛ ۶. امامان دوازده‌گانه؛ ۷. امام مهدی؛ ۸. انتظار.
جلد ۱۰: قرآن مجید و حکومت اسلامی
۱. پیوند امامت و حکومت؛ ۲. اهداف حکومت اسلامی؛ ۳. انواع حکومت در سه بخش: حکومت‌های خودکامه ـ حکومت دموکراسی ـ حکومت الهی؛ ۴. ماهیت حکومت اسلامی؛ ۵. رابطه دین و حکومت از دیدگاه قرآن؛ ۷. پایه‌های حکومت اسلامی در چهار رکن: نظام قانون گذاری اسلامی ـ نظام اجرائی ـ نظام قضائی در حکومت اسلامی ـ نظام تعلیم و تربیت؛ ۷. ترکیب نظام اجرائی؛ ۸. فرهنگ حاکم بر حکومت اسلامی در ده فصل؛ ۹. حدود و تعزیرات در اسلام؛ ۱۰. احکام زندان در پنج فصل: تاریخچه زندان ـ فلسفه زندان و اقسامش در ۱۲ قسم ـ زندان از دیدگاه قرآن ـ موارد زندان و روایات اسلامی ـ رفتار با زندانیان؛ ۱۱. اداره حسبه و امر به معروف و نهی از منکر؛ ۱۲. مطبوعات در حکومت؛ ۱۳. نیروهای دفاعی و قوای مسلح؛ ۱۴. آداب جهاد؛ ۱۵. حکومت اسلامی و سازمان‌های اطلاعاتی.
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، نسل جوان، چاپ چهارم، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۹ و ۳۰.