شأن نزول آیه «صدای خود را بلندتر از صدای پیامبر نکنید»

سؤال

آیات اول سوره حجرات درباره این است که دیگران صدای خود را بلندتر از صدای پیامبر(ص) نکنند، شأن نزول آیات چه بوده است و درباره چه کسانی بوده است؟ آیا آنها حق پیامبر(ص) را نمی‌شناختند؟

متن آیه

﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدايتان را بلندتر از صداى پيامبر مكنيد، و همچنانكه بعضى از شما با بعضى ديگر بلند سخن مى‌گوييد با او به صداى بلند سخن مگوييد، مبادا بى‌آنكه بدانيد كرده‌هايتان تباه شود.

حجرات:۲

﴾

شأن نزول

پنج آیه اوّل سوره حجرات، رعایت ادب و آداب برخورد بندگان خدا با رسول خدا(ص) را بیان می‌کند. در مورد شأن نزول آیه دوم گفته‌اند: عمرخطاب و ابوبکر سر مسئله‌ای نزاع می‌کردند و صدایشان نزد پیامبر(ص) بالا رفت و این آیه نازل شد و از آن پس، آن دو نزد پیامبر(ص) آهسته صحبت می‌کردند. و گفته‌اند ثابت بن قیس نزد رسول اکرم(ص) پاسخ خطبای عرب را می‌داد و پس از این آیه گمان برد این آیه در مورد او نازل شد و گریان شد که از اهل جهنم باشد اما پیامبر نزدش رفت و گفت تو از اهل بهشتی.

تفسیر آیه

در فرهنگ قرآن حرف زدن، صدا زدن، راه رفتن، نگاه کردن، و … باید حساب شده و انسانی باشد، به ویژه در برابر رهبران و بزرگان.

وقتی بر پدر و مادر نباید «اُفّ» گفت، به پیامبران و امامان(ع) به طریق اولی نباید «افّ» گفت. چون آنها پدران معنوی امّت هستند. در کنار پیامبر اسلام(ص) بودن و فریاد کشیدن، خلاف ادب است. پیامبر رحمت را همچون انسان‌های معمولی بلند صدا زدن و بدون رعایت ادب، نام وی را بدون ذکر کنیه، به صورت «یا محمّد» صدا زدن، خلاف اخلاق و ادب است.

از این جهت قرآن شریف در پنج آیه اول سوره حجرات که سوره اخلاق نیز می‌باشد، رابطه بندگان خدا با رسول خدا(ص) را بیان می‌کند که بسیار دقیق و عمیق است و رعایت این دستورات اخلاقی برای یک پیرو واقعی در همه عرصه‌های زندگی لازم و ضروری است.

بلی به قول راغب اصفهانی:

ز صد هزار محمّد که در جهان آید یکی به منزلت جاه مصطفی نشود

مطالعه بیشتر

۱. علامه طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، سوره حجرات.

۲. مکارم شیرازی، آیه الله ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، سوره حجرات.

۳. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج۱۰، سوره حجرات.