نیکی‌کردن به غیرمسلمانان
در کدام آیه به عدالت و نیکی به غیرمسلمانان توصیه شده است؟
نیکی‌کردن و عدالت‌ورزیدن نسبت به غیرمسلمانان، توصیه آیه ۸ سوره ممتحنه است. این آیه در بیان این مطلب است که مسلمانان می‌توانند با مشرکانی که با آنان جنگ ندارند و آنان را از سرزمینشان بیرون نکرده‌اند دوستی کنند؛ و نیز توصیه می‌کند با آنان به عدالت رفتار کنند چرا که خدا عدالت‌پیشگان را دوست دارد.
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | ممتحنه |
| شماره آیه | ۸ |
| جزء | ۲۸ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | صلح با کفار |
همزيستى مسالمت‌آميز با تمام كسانى كه سر جنگ ندارند، و به دليل وجود اهداف مشترك قابل تفاهم هستند يا لااقل راه بى‌طرفى را مى‌پيمايند، از اصولى است كه قرآن مجيد بر آن تأكيد نموده است.
شناخت آیه
آیه ۸ سوره ممتحنه گفته است خداوند شما را از نیکی و عدل نسبت به کسانی که با شما به خاطر دین جنگ نکرده و شما را از خانه‌هایتان بیرون ننموده‌اند منع نمی‌کند. همانا خداوند عدالت پیشگان را دوست دارد.[۱] آیه ۸ سوره ممتحنه و آیه بعدی مبین یک حکم کلی درباره رفتار مسلمانان با کفار است و بیان می‌دارد اگر کفار ضرری به مسلمانان نرسانده و به فکر ضرر و توطئه بر علیه آنان نیستند، مسلمانان می‌توانند با آنها خوب باشند و نیکی کنند؛ ولی آنان که ضرر رسانده و در فکر ضرر رساندن هستند، نمی‌شود آنها را دوست داشت و رابطه برقرار کرد و نیکی نمود.[۲]
مفسران درباره این آیه گفته‌اند مشرکانی که کاری به مسلمانان نداشتند، نه عداوت می‌ورزیدند، نه با آنها پیکار می‌کردند، و نه اقدام به بیرون راندنشان از شهر و دیارشان نمودند، حتی گروهی از آنها پیمان ترک مخاصمه با مسلمانان بسته بودند، نیکی‌کردن به این دسته بی‌مانع بود، و اگر معاهده‌ای با آنها بسته بودند باید به آن وفا می‌کردند و در اجرای عدالت می‌کوشیدند.[۳] گفته شده مصداق این گروه طائفه «خزاعه» بودند که با مسلمین پیمان ترک مخاصمه داشتند.[۴]
گفته شده از این آیات «یک اصل کلی و اساسی» در چگونگی رابطه مسلمانان با غیر مسلمین استفاده می‌شود، نه تنها برای آن زمان که برای امروز و فردا نیز ثابت است، و آن اینکه مسلمانان موظفند در برابر هر گروه و جمعیت و هر کشوری که موضع خصمانه با آنها داشته باشند و بر ضداسلام و مسلمین قیام کنند سرسختانه بایستند، و هر گونه پیوند محبت و دوستی را با آنها قطع کنند. اما اگر آنها در عین کافر بودن نسبت به اسلام و مسلمین بی‌طرف بمانند یا تمایل داشته باشند، مسلمانان می‌توانند با آنها رابطه دوستانه برقرار سازند.[۵]
متن و ترجمه آیه
| ﴿ | لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ
خدا شما را از نيكى‌كردن و عدالت‌ورزيدن با آنان كه با شما در دين نجنگيده‌اند و از سرزمينتان بيرون نرانده‌اند، باز نمى‌دارد. خدا كسانى را كه به عدالت رفتار مى‌كنند دوست دارد. ممتحنه:۸ |
﴾ |
نیکی‌کردن و عدالت ورزیدن به کافران غیر حربی
روابط خارجی اسلام را بر اساس جذب و جلب دیگران دانسته‌اند و این امر از طرق زیر قابل دستیابی است: نیکی، عدالت، قبول پیشنهاد صلح، کمک مالی، ردّ امانات آنان، وفا به عهد با آنان، محترم شمردن پیمان‌های آنان و نیکی به والدین آنان.[۶]
اسلام به مسلمانان مى‌گويد اگر كسى با شما بدرفتارى نكرده است، با او رفتارى خوب و عادلانه داشته باشيد و روابط خود را با كفّارى كه رفتارى عاقلانه دارند و دشمنى نمى‌ورزند، تيره نكنيد كه شايد روزى مسلمان شوند يا با شما از در دوستى درآيند. در قرآن آمده است اميد است خدا ميان شما و كسانى از مشركان، كه با شما دشمنى كردند، [از راه اسلام] پيوند محبّت برقرار كند.[۷]
همزيستى مسالمت‌آميز با تمام كسانى كه سر جنگ ندارند، و به دليل وجود اهداف مشترك قابل تفاهم هستند يا لااقل راه بى‌طرفى را مى‌پيمايند، از اصولى است كه قرآن مجيد بر آن تأكيد نموده است.[۸] کافرانی كه در بيرون كشورهاى اسلامى زندگى مى‌كنند و معاهده و رابطه خاص سياسى با مسلمانان ندارند ولى در حال جنگ و پيكار و مبارزه و مخالفت نيز نيستند، اسلام درباره آنها دستور به خوش‌رفتارى و مسالمت داده است.[۹] بر اساس آیه ۸ سوره ممتحنه، کفّار غیر حربی که بنای جنگ با مسلمانان را ندارند و در حکومت اسلامی زندگی می‌کنند، از حقوق و عدالت اجتماعی برخوردارند. اسلام را دین نیکی و عدالت دانسته اند حتی نسبت به کفّار.[۱۰]
منابع
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۵۸۴.
- ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۲۳۴؛ قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۷۵ش، ج۱۱، ص۱۲۴.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۳۲.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۳۲.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۳۳.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۵۸۵.
- ↑ آخوندی، مصطفی، نظام دفاعى اسلام ، ص۴۱.
- ↑ مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۲۸۰.
- ↑ مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۴۴.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۵۸۵.