توصیه امام علی(ع) بر لزوم نصحیت‌پذیری
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
روایتی از امام علی(ع) نقل شده که می‌فرمایند: «یا ایّها الناسُ، اقْبَلوا النَصیحه ممّنْ نَصَحَکم وتلقَّوها بالطاعه ممّنْ حمَلَها اِلیکم واعلَموا …» درباره صحت این روایت و سند آن توضیح دهید؟
جایگاه نصیحت در اسلام
یکی از وظایف دینی که در اسلام بر آن تتاکید شده موعظه و نصیحت کردن از راه صحیح است. امام صادق(ع) در روایتی می‌فرمایند: «یجبُ للمؤمنِ علی المؤمنِ أنْ یُناصِحَه؛ بر مؤمن واجب و لازم است که مؤمن دیگر را نصیحت کند.»[۱] بنابراین نصیحت کردن یکی از حقوق واجب در نظر گرفته شده است. روایات این باب در برخی منابع روایی با عنوان نصیحت و یا پذیرش نصیحت ذکر شده است.
پذیرش نصیحت در کلام امام علی(ع)
حدیث لزوم قبول نصیحت از امام علی(ع) در کتاب غرر الحکم تألیف ناصح الدین عبد الواحد معروف به آمِدی، و همچنین در کتاب عیون الحکم و المواعظ تألیف علی بن محمد اللیثی الواسطی از بزرگان قرن ششم، چنین آمده: «یا ایّها الناسُ! اقْبَلوا النَصیحه ممّنْ نَصَحَکم وتلقَّوها بالطاعه ممّنْ حمَلَها اِلیکم واعلَموا! اَنّ الله سبْحانَه لم یمدَحْ مِنَ القلوبِ الا اَوْعاها للحکمه و مِنَ الناسِ الّا اسرَعَهم الَی الحقِّ اِجابه واعْلَموا! اَنّ الجهادَ الاکبرَ جهاد النفسِ فاشْتَغِلوا بجهادِ انفسِکم تسْعَدوا وَ ارْفَضوا القیلَ و القالَ تسلَموا، واَکْثِروا ذکرَ الله تغْنَموا، وکونوا عبادَ الله اخوانًا تفوزوا لدَیْهِ بالنَعیمِ المُقیمِ؛ ای مردم از کسی که شما را نصیحت می‌کند قبول کنید و آن را بپذیرید از کسی که آن را به سوی شما حمل می‌کند، و بدانید که خدای سبحان قلب‌هایی را ستایش می‌کند که پذیرای حکمت باشند و مردمی را ستایش می‌کند که در اجابت از حق از دیگران سریع‌ترند، و بدانید که بزرگ‌ترین جهاد، جهاد با نفس است، پس با نفس[خود] جهاد کنید تا سعادت‌مند شوید، و قیل و قال (منازعه و جدال) را ترک کنید تا سالم بمانید، و خدا را زیاد به یاد بیاورید تا غنیمت و ذخیره‌ای برای شما باشد، ای بندگان خدا با هم برادر باشید (رفتار برادرانه داشته باشید) تا در نزد خدا به نعمت همیشگی (بهشت) برسید.»[۲]
حدیث به برخی دستورات اخلاقی اشاره دارد که پس از انجام واجبات و ترک محرمات آگر به آنها پایبند باشند در دنیا و آخرت، مطابق نقل روایت، زندگی سعادتمندی خواهند داشت. حضرت علی(ع) به اعمالی از جمله نصیحت‌پذیری و مجاهده با نفس اماره و کنار گذاشتن صفات ناپسند در رابطه با اجتماع و برادری با یکدیگر که ثمره این برادری اتحاد و همدلی است، اشاره می‌نمایند.
سند روایت
کتاب‌هایی که تنها سخنان امام امیرالمؤمنین(ع) در آنها جمع‌آوری شده سه کتاب است: نهج البلاغه جمع‌آوری و تنظیم سید رضی، غرر الحکم تألیف ناصح الدین عبد الواحد و عیون الحکم و المواعظ تألیف علی بن محمد اللیثی الواسطی است. گرچه سخنان آن حضرت در کتاب‌های دیگر هم آمده است؛ ولی آن کتاب‌ها منحصر به کلمات آن حضرت نیست و بیانات معصومین دیگر هم نقل شده است مانند کتاب «کافی» نوشته ثقه الاسلام «کلینی» و «تهذیب» و «استبصار» تألیف «شیخ طوسی» و «من لا یحضره الفقیه» نوشته ی «شیخ صدوق» و دیگر کتاب‌های حدیثی شیعه.
کتاب‌های ارزشمند «نهج البلاغه» و «غرر الحکم»[۳] در طول تاریخ مورد توجه بزرگان دین بوده و هستند، و سخنانی که در آنها وجود دارد از نظر فصاحت و بلاغت و از نظر معنی در حدی هستند که معلوم می‌شود از آن حضرت نقل شدند، همچنین کتاب «عیون الحکم و المواعظ» تألیف «علی بن محمد اللیثی الواسطی»، پس از نظر سند می‌توان گفت که این حدیث معتبر است.
منابع
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، بیروت، دارالاضواء، ج۲، ص۲۰۸، ح۱.
- ↑ تصنیف غرر الحکم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۰ق، ص۲۲۶، ح۴۵۸۳؛ عیون الحکم و المواعظ، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۲.
- ↑ جهت اطلاع بیشتر در مورد کتاب «غرر الحکم» ر.ک. مقدمه تصنیف غرر الحکم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص۳۱–۳۲.