راه‌های افزایش ایمان

سؤال

راه هاي تقويت و افزايش ايمان قلبي و باورهاي ديني را معرفي کنید؟

براي تقويت ايمان و باورهاي ديني، راه‌ها و روش‌هاي متعدد و گوناگون وجود دارد كه در اينجا به چند نمونه از مهم ترین این راه ها اشاره مي‌شود:

۱. يكي از بهترين راه‌هاي تقويت ايمان و باورهاي ديني، ياد و ذكر مداوم خداوند است؛ زیرا ياد خداوند موجب اطمينان قلب مي‌شود و هر گاه انسان به مقام اطمينان قلبي برسد و به اصطلاح صاحب «قلب مطمئنه» شود، باورهاي ديني او چون فولاد آب ديده محكم و پرتوان مي‌شود؛ لذا خداي سبحان فرمود: ﴿الا بذكر الله تطمئن القلوب﴾آگاه باشيد كه با ياد خدا دلها اطمينان و آرامش پيدا مي‌كند.

۲. راه ديگري كه براي تقويت باورهاي ديني و در واقع تقويت ايمان و اعتقادات وجود دارد، شناخت درست دين است؛ زيرا هر اندازه انسان دين را بهتر و درست‌تر بشناسد و باورهاي ديني و مذهبي بر اساس شناخت درست از دين شكل بگيرد و پديد آيد؛ بهتر و بيشتر مي‌تواند در برابر هجوم تبليغات دين‌زدايي جهان معاصر، مقاومت كند و اگر پايه‌هاي معرفت ديني انسان قوي نبوده و باورهاي ديني انسان، مستند و محكم نباشد و هر باور و اعتقاد ديني تكيه‌گاهي در قرآن و روايات صحيح و مباني كلامي و فلسفي به همراه نداشته باشد،‌ در برابر هجمه تندباد حوادث و تبليغات دين‌زدايي عصر جديد، تاب مقاومت نخواهد داشت.

۳. راه سوم براي قوي شدن باورهاي ديني و مذهبي، راه محبت و عشق است. به دليل نقش مهم عشق و محبت در تقويت باورهاي ديني و مذهبي است كه بزرگان، همواره بر عنصر محبت (دوستي خدا، پيامبر و اهل بيت (ع)) اصرار دارند؛ از جمله شهيد مطهري در اين باره مي‌گويد: از بزرگترين امتيازات شيعه بر ساير مذاهب اين است كه پايه و زيربناي اصلي آن، محبت است و اساساً تشيع، مذهب عشق و شيفتگي است. عنصر محبت در تشيع، دخالت تام دارد. تاريخ تشيع با نام يك سلسله از شيفتگان و جانبازان سراز پا نشناخته، توأم است.

بهترين دليل بر نقش عشق و محبت در تحكيم باورهاي ديني، ايثار و فداكاري ياران امام حسين (ع) در كربلاست. يعني عشق و محبت آنان سبب شد كه آنگونه در ركاب آن حضرت جان خود را فدا كنند و بگويند: اگر هزار بار كشته شويم و زنده شويم، باز هم از حمايت و همراهي شما دست برنمي‌داريم. 

بنابراين عشق و محبت، نقش بسيار مهمّي در تقويت ايمان و باورهاي ديني و مذهبي دارد و هر اندازه عشق و محبت همراه با شناخت و معرفت انسان به باورهاي ديني و مذهبي، بيشتر باشد، باور ديني او قوي‌تر خواهد بود. برهمين اساس امام صادق (ع) فرمود: «هل الدين الّا الحبّ»؛ يعني آيا دين غير از محبت است.

۴. راه ديگر براي تقويت ايمان و باورهاي ديني، انس با قرآن است؛ لذا در قرآن كريم فرمود: ﴿اذا تليت عليهم آياته زادتهم ايماناً؛﴾يعني مؤمنان راستين هنگام استماع و شنيدن آيات الهي ايمان آنها افزوده مي‌گردد.

استاد جوادي آملي در اين باره نكاتي آموزنده دارد؛ از جمله مي‌گويد: بهترين راه صلاح، اُنس با قرآن است. به همين دليل مي‌فرمايد: ﴿فاقرؤوا ما تيسر من القرآن؛﴾يعني آن مقدار كه براي شما ميسور است، قرآن تلاوت كنيد و با اين كتاب الهي مأنوس باشيد. حتي اگر معناي بعضي از آيات براي شما روشن نشد، نگوييد خواندن بدون ادراك چه اثري دارد، چون قرآن كلام آدمي نيست كه اگر كسي معنايش را نداند، خواندنش بي‌ثمر باشد؛ بلكه قرآن نور الهي است و خواندن آن عبادت است؛ هر چند معناي آن هم درك نشود. قرآن حبل (ريسمان) الهي است كه اُنس با آن و تدبر در آن و ايمان و عمل به آن انسان را بالا مي‌برد و به مقام صالحين ملحق مي‌سازد. تحت ولايت الله قرار مي‌دهد. اگر انسان مشمول ولايت الله بود، امورش را خدا اداره مي‌كند و در آن مقام ديگر راهي براي وسوسه و رخنه اهريمن نيست.

انس و تلاوت قرآن، چون انسان را زير پوشش ولايت الهي مي‌برد، وسوسه‌هاي تبليغات سوء، بر باورهاي ديني او اثر نمي‌كند؛ به خصوص اگر قرآن در فصل شكوفاي عمر، يعني سن جواني و نوجواني خوانده شود؛ لذا در روايات آمده: كسي که در سن جواني قرآن بخواند، قرآن با خون و گوشت او ـ يعني خمير مايه وجودي او ـ آميخته مي‌شود.

بدون ترديد كسي كه معارف قرآن با خميره وجودي او آميخته شده باشد، تندباد شبهات و به تعبير مقام معظم رهبري: «شبيخون فرهنگي» بيگانگان، نمي‌تواند در باورهاي ديني او خلل و اضطراب ايجاد كند. (درباره تأثير و آثار تلاوت قرآن به منبع ذيل مراجعه شود).

۵. عبادت و نيايش و انس مداوم با مناجات‌هاي الهي و تشرف به محضر بزرگان و علماي راستين و استفاده از بركات علمي و معنوي و انفاس قُدسي آنان، در استحكام و تقويت باورهاي ديني و مذهبي نقش مؤثر دارد.

۶. و بالاخره، خلاصه و فشرده همه مطالب ياد شده آن است كه تمسك به قرآن و عترت، در همه ادوار و زمانها، مهمترين، بلكه تنها راه تقويت و حافظ عقايد و باورهاي ديني و مذهبي است؛ لذا در حديثي كه شيعه و سني آن را از پيامبر نقل كرده اند حضرت فرمود: «انّي تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي اهل بيتي ما اِن تمسكتم بهما لن تضلّوا بعدي ابداً»؛ من دو چيز گرانبها يعني كتاب خدا و عترت خود را ميان شما به يادگار گذاشته‌ام، اگر به آن دو تمسك نماييد، هرگز بعد از من دچار گمراهي نمي‌شويد.