شهریه روحانیان

سؤال

سؤال: چرا دانشجویان که در دانشگاه‌ها مشغول تحصیل هستند، مانند طلاب حوزه شهریه نمی‌گیرد، مگر غیر از این است که هردو درس می‌خوانند؟

درگاه‌ها

حوزه علمیه مسئولیت ترویج معارف اسلامی و دفاع از مرزهای عقیدتی و فرهنگی اسلام را بر عهده دارد و روحانیت به عنوان پاسداران احکام اسلامی و پایگاه محکم اسلام در برابر انحرافات و کجروی‌ها در طول تاریخ وظیفه سنگینی را عهده‌دار هستند و از آنجا که فراگیری علوم اسلامی و تخصص در آن به دلیل گستردگی و زمانبر بودن، نیازمند صرف مدت زمان طولانی و اشتغال تمام وقت است که فرصت کسب درآمد و امرار معاش را از آنان سلب می‌کند، شهریه برای امرار معاش آنها در نظر گرفته شده است تا در سایه تأمین حداقل نیازهای زندگی به تحصیل، تدریس، پژوهش و تبلیغ بپردازند. بر خلاف دانشجویان که نسبت به طلاب حوزه مدت زمان بسیار کمتری را به تحصیل اشتغال دارند و پس از پایان تحصیل خود، مشغول به کار می‌شوند و می‌توانند درآمد مناسبی برای خود به دست آورند.

طلاب و روحانیون در طول مدت عمر خود از همین شهریه برای تأمین زندگی خود استفاده می‌کنند و مقدار شهریه در بالاترین سطح علمی حوزه، مبلغی کمتر از حداقل حقوق کارگران است و بسیاری از طلاب در اداره زندگی و معیشت خود با مشکلات زیادی روبرو هستند و با قناعت و ساده زیستی روزگار می‌گذرانند. ضمن آنکه پرداخت شهریه به طلاب و روحانیون نیز مشروط به تحصیل و اشتغال به علوم حوزوی و دارا نبودن درآمد مناسب است و در صورت جذب طلاب در سازمان‌ها و مؤسسات، شهریه به آنها پرداخت نمی‌گردد و این دسته از روحانیون همانند سایر کارمندان حقوق دریافت می‌کنند.

آنچه به عنوان شهریه به طلاب پرداخت می‌شود، از وجوهات شرعیه بوده و از اموال عمومی و دولتی هیچ مبلغی صرف هزینه معیشت طلاب نمی‌شود در حالی که مبالغی که صرف دانشگاه‌ها و دانشجویان می‌شود، از اموال عمومی است. از این جهت اموال عمومی صرف طلاب نمی‌شود تا افراد اشکال یا اعتراضی نسبت به این هزینه داشته باشند و پرداخت وجوهات شرعیه نیز تکلیفی شرعی است و الزام قانونی و اجباری در پرداخت آن نیست.

شهریه طلاب را می‌توان از یک نظر همچون بورسیه برخی دانشجویان در رشته‌های خاص دانست با این تفاوت که در دانشجویان بورسیه از ابتدا به آنها مبالغی پرداخت می‌شود و پس از اتمام دوره تحصیل، درآمد مناسب جایگاه خود را خواهند داشت، اما طلاب از ابتدای تحصیل تا پایان عمر مبلغ بسیار کمی را دریافت می‌کنند که قابل مقایسه با درآمد مشاغلی که دانشجویان در رشته‌های مختلف پس از پایان دوره تحصیلی خود می‌توانند به دست آورند، نیست.

یکی از افتخارات روحانیت و حوزه های علمیه شیعه استقلال مالی آنان است به این معنی که نهاد روحانیت شیعه در طول تاریخ پر افتخار خود به هیچ دولتی وابستگی اقتصادی و مالی نداشته است. بودجه حوزه های علمیه شیعه همواره از طریق وجوهات شرعیه (خمس و اوقاف و نذورات و... ) مردم متدین تأمین شده است. از روزگار گذشته تا کنون افراد خیر و متدین املاک زیادی (زمین ،باغ ، مزرعه، کارخانه، مغازه و پاساژ و...) را به صورت وقف در اختیار مسؤلین و متولیان مدارس و حوزه های علمیه قرار داده اند تا در جهت اداره حوزه های علمیه و افراد زیر پوشش آن به مصرف برسانند که نمونه های آن را در همه شهر های ایران بلکه در بسیاری از کشور های اسلامی می توان دید.

به افرادی که در حوزه های علمیه به تحصیل، تدریس ، تحقیق ، تبلیغ ،مدیریت،کارهای اداری و.... اشتغال دارند از طریق همین منابع مبلغی به عنوان شهریه یا کمک هزینه پرداخت می گردد. علاوه براین بسیاری از روحانیون پس از اتمام دروس حوزهای خود به کارهای دیگری نظیر تدریس در مدارس و دانشگاه ها، دفتر داری اسناد و ازدواج ، قضاوت ،وکالت و.... مشغول شده و از آن طریق زندگی خود را تأمین می کنند. بسیاری از روحانیون به دلیل تمکن مالی خانوادگی زندگی آنان از نظر مالی تأمین بوده و همواره از گرفتن شهریه متداول در حو زه های علمیه بی نیاز بوده اند و حتی در موارد زیادی از مال شخصی خود به حوزه ها کمک کرده اند.