جزع: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی')
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
معنای «جزع» چیست؟
معنای «جزع» چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}


جزع یعنی قطعه‌ای از زمین که به یک سمتی منحرف شده است و به بی‌تابی کردن افراد هم جزع گفته می‌شود زیرا انسان بی‌تاب از مسیر و هدف اصلی خود که بردباری است، منحرف شده است.
'''جزع''' در لغت به قطعه‌ای از زمین گفته می‌شود که به یک سمت متمایل، منحرف، کج شده باشد؛<ref>فراهیدی، خلیل، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۱۷، ذیل واژه جزع. شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهيئه العامه لشئون المطابع الاميريه، چاپ اول، ۱۹۷۵م، ج۱، ص۱۱۶.</ref> بی‌تابی از مصیبت و گرفتاری؛<ref>ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.</ref> ناشکیبایی در گرفتاری‌ها را جزع گویند؛ چون از مسیر تحمل و بردباری منحرف می‌شود.<ref> ابن فارس، احمدمعجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۵۳. ابن منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزيع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۷.</ref>
 
== معنای لغوی ==
جزع در لغت یعنی قطعه‌ای از زمین؛<ref>فراهیدی، خلیل، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۱۷، ذیل واژه جزع.</ref> نکته‌ای از زمین که به یک سمت متمایل، منحرف، کج شده باشد؛<ref>شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه، چاپ اول، ۱۹۷۵م، ج، ۱، ص۱۱۶، ذیل واژه جزع.</ref> اعتراض کردن؛<ref>شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه، چاپ اول، ۱۹۷۵م، ج۱، ص۱۲۵.</ref> بی‌تابی از مصیبت و گرفتاری؛<ref>ابن درید، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.</ref> ناشکیبایی در گرفتاری‌ها و ضد صبر نیز جزع است؛ چون از مسیر تحمل و بردباری منحرف می‌شود.<ref>رک: الازهری، محمد، تهذیب اللغه، ج۱، ص۲۲۲، ذیل واژه جزع؛ جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج۳، ص۱۱۹۶، ذیل واژه جزع؛ ابن فارس، احمدمعجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۵۳، ذیل واژه جزع. ابن منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۷، ذیل واژه جزع.</ref>
 
جزع در اصل به معنای انحراف، کج شدن و از مسیر اصلی خارج شدن است و از این رو به زمینی که به یک سمت متمایل شود، گفته می‌شود زمین جزع کرده است یعنی جایی که باید باشد نیست؛ به کسی که اعتراض می‌کند باز گویند جزع کرده است یعنی باید اعتراض نمی‌کرد ولی از مسیر منحرف شده و لب به اعتراض گشوده است و اگر بر افرادی بی‌صبر گفته می‌شود جزع کرده است به خاطر همین است که انسان باید درباره گرفتاری‌های بی‌تابی نکند و صبر کند و سخنان یا رفتار ناشایستی از خود نشان ندهد مثلاً در مصیبت‌ها گریه کردن ایرادی ندارد؛ اما نباید حرف‌هایی بزند که نشانگر اعتراض به حکمت الهی است یا در مرگ عزیرانش به جای گریه و احسان کردن، صورت خود را خراش کند.


بنابراین اگر گفته می‌شود جزع ضد صبر است از این نگاه است که از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
به کسی که اعتراض می‌کند باز گویند جزع کرده است.<ref>شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهيئه العامه لشئون المطابع الاميريه، چاپ اول، ۱۹۷۵م ، ج۱، ص۱۲۵.</ref> باید اعتراض نمی‌کرد ولی از مسیر منحرف شده و لب به اعتراض گشوده است.


== در قرآن ==
اگر بر افراد بی‌صبر گفته می‌شود جزع کرده است،<ref>ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.</ref> به خاطر همین است که انسان باید درباره گرفتاری‌های بی‌تابی نکند و صبر کند و سخنان و یا رفتار ناشایستی از خود نشان ندهد.
در قرآن کریم نیز جزع دو بار تکرار شده و در هر دو به معنای صبر نکردن می‌باشد:


سوره ابراهیم، آیه۲۱: «وَ بَرَزُوا لِلَّهِ جَمیعاً فَقالَ الضُّعَفاءُ لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَیْناکُمْ سَواءٌ عَلَیْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحیصٍ»؛ و (در قیامت)، همه آنها در برابر خدا ظاهر می‌شوند؛ در این هنگام، ضعفا [دنباله‌روان نادان‏] به مستکبران (و رهبران گمراه) می‌گویند: ما پیروان شما بودیم! آیا (اکنون که بخاطر پیروی از شما گرفتار مجازات الهی شده‌ایم) شما حاضرید سهمی از عذاب الهی را بپذیرید و از ما بردارید؟ آنها می‌گویند: اگر خدا ما را هدایت کرده بود، ما نیز شما را هدایت می‌کردیم! (ولی کار از اینها گذشته است) چه بی‌تابی کنیم و چه شکیبایی، تفاوتی برای ما ندارد؛ راه گریزی برای ما نیست».
واژه جزع در [[قرآن]] دو بار تکرار شده و در هر دو به معنای صبر نکردن می‌باشد:


سوره معارج، آیه۲۰: «إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً»؛ «هنگامی که بدی به او رسد، بی‌تابی می‌کند».
* {{قرآن| قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَيْناكُمْ سَواءٌ عَلَيْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحيصٍ| ترجمه= (در قيامت مستکبران به ضعفا) مى‏‌گويند: اگر خدا ما را هدايت كرده بود، ما نيز شما را هدايت مى‏‌كرديم! چه بيتابى كنيم و چه شكيبايى، تفاوتى براى ما ندارد؛ راه گريزى براى ما نيست!|سوره=ابراهیم|آیه=۲۱}}


{{پایان پاسخ}}
* {{قرآن| إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً|ترجمه=هنگامى كه بدى به او رسد بيتابى مى‏‌كند.|سوره= معارج|آیه=۲۰}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۲۹: خط ۲۲:


{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =اخلاق
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =تهذیب نفس
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =رذائل اخلاقی
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
خط ۳۷: خط ۳۰:
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =
  | تیترها =
  | تیترها =-
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =  
  | بازبینی نویسنده =  
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۴

سؤال

معنای «جزع» چیست؟

درگاه‌ها
واژه-ها.png


جزع در لغت به قطعه‌ای از زمین گفته می‌شود که به یک سمت متمایل، منحرف، کج شده باشد؛[۱] بی‌تابی از مصیبت و گرفتاری؛[۲] ناشکیبایی در گرفتاری‌ها را جزع گویند؛ چون از مسیر تحمل و بردباری منحرف می‌شود.[۳]

به کسی که اعتراض می‌کند باز گویند جزع کرده است.[۴] باید اعتراض نمی‌کرد ولی از مسیر منحرف شده و لب به اعتراض گشوده است.

اگر بر افراد بی‌صبر گفته می‌شود جزع کرده است،[۵] به خاطر همین است که انسان باید درباره گرفتاری‌های بی‌تابی نکند و صبر کند و سخنان و یا رفتار ناشایستی از خود نشان ندهد.

واژه جزع در قرآن دو بار تکرار شده و در هر دو به معنای صبر نکردن می‌باشد:

  • ﴿قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَيْناكُمْ سَواءٌ عَلَيْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحيصٍ؛ (در قيامت مستکبران به ضعفا) مى‏‌گويند: اگر خدا ما را هدايت كرده بود، ما نيز شما را هدايت مى‏‌كرديم! چه بيتابى كنيم و چه شكيبايى، تفاوتى براى ما ندارد؛ راه گريزى براى ما نيست!(ابراهیم:۲۱)
  • ﴿إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً؛ هنگامى كه بدى به او رسد بيتابى مى‏‌كند.(معارج:۲۰)

منابع

  1. فراهیدی، خلیل، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۱۷، ذیل واژه جزع. شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهيئه العامه لشئون المطابع الاميريه، چاپ اول، ۱۹۷۵م، ج۱، ص۱۱۶.
  2. ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.
  3. ابن فارس، احمدمعجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۵۳. ابن منظور، محمد، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزيع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۷.
  4. شیبانی، محمد، کتاب الجیم، قاهره، الهيئه العامه لشئون المطابع الاميريه، چاپ اول، ۱۹۷۵م ، ج۱، ص۱۲۵.
  5. ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.