آداب سخن‌گفتن در قرآن

سؤال

روش سخن گفتن در قرآن چگونه تبيين شده است؟

قبل از هر چيز توجه شما را به نكاتي جلب مي‌كنيم:

۱ـ قرآن کريم درباره كيفيت سخن گفتن به برخي از محورهاي چگونگي سخن گفتن اشاره فرموده است، از جمله:

الف) سخن گفتن بايد با نرمي باشد، ﴿فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى‏﴾ ولي به نرمي با او (فرعون) سخن بگوييد؛ شايد متذكر شود، يا (از خدا) بترسد!.

ب) سخن گفتن نبايد با داد و فرياد همراه باشد، نه در همه جا بلكه در نوع محاورات عرفي و در شرايط عمومي و الا در مقابل حاكم ﴿لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِم﴾ زيرا خداوند متعال مي‌فرمايد: ﴿وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِير...﴾ از صداي خود بكاه (و هرگز فرياد مزن) كه زشت‌ترين صداها صداي درازگوشان است.}}

ج) سخن گفتن در غير جاي خودش نبايد همراه با ناله و نفرين و يا اف گفتن و ... باشد زيرا در قرآن كريم از اين گونه تكلم كردن و سخن گفتن نهي شده است. مثلاً درباره سخن گفتن با پدر و مادر مي‌فرمايد: ﴿... وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيما و گفتار سنجيده و بزرگوارانه به آن‌ها (پدر و مادر) بگو و...

۲ـ در سخن گفتن بايد سعي شود كه محتواي سخن از امراض و بيماري‌هاي اخلاقي كه غالباً زبان انسان به آن‌ها آلوده مي‌شود، مبرّا و پاك باشد. برخي بيماريهاي زبان عبارتند از: الف) كذب﴾ ب) غيبت ج) تمسخر ديگران و آن‌ها را با القاب زشت صداكردن. و...

۳ـ بايد از سخن گفتن در جايي كه زمينه انگيزه‌هاي فاسد و امراض گوناگون مي‌شود خودداري كرد.

۴ـ انسان بايد سخنانش مزّين به صفات پسنديده و خوب باشد از جمله: الف) صادقانه باشد: {{قرآن|...ِ وَ الصَّادِقِينَ وَ الصَّادِقاتِ ......لَهُمْ مَغْفِرَه وَ أَجْراً عَظِيماً

ترجمه: مردان راستگو و زنان راستگو و ... خداوند براي همه آن‌ها مغفرت و پاداش عظيمي فراهم ساخته است».

مطالعه بيشتر

۱. آيه الله مکارم شيرازي، ناصر و ديگران، اخلاق در قرآن، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ج۱-۳.

۲. آيه الله مصباح يزدي، محمد تقي، اخلاق در قرآن، قم، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، ره، ج۱-۳.